W Polsce wcale nie trzeba czekać z założeniem firmy na ukończenie pełnoletności. Niestety z uwagi na brak pełnej zdolności do czynności prawnych działalność gospodarcza nastolatka podlega pewnym oczywistym ograniczeniom. Każde działanie takiego przedsiębiorcy wymaga zgody jego rodziców. Dotyczy to także wniosku o wpis do CEIDG, którego nastolatek nawet nie podpisuje.
Ograniczona zdolność do czynności prawnej bardzo komplikuje bycie pełnoprawnym przedsiębiorcą
Wydawać by się mogło, że działalność gospodarcza nastolatka to coś, co nie powinno się zdarzyć. Z drugiej jednak strony, dość łatwo sobie wyobrazić firmy, w których osoba niepełnosprawna jak najbardziej mogłaby się spełniać. Nie trzeba w końcu wiele, by móc prowadzić na przykład sklep internetowy w formule dropshippingu, świadczyć różnego rodzaju usługi okołoinformatyczne albo po prostu zostać zawodowym influencerem.
Jak to wygląda od strony prawnej? Na pierwszy rzut oka na przeszkodzie mogłyby stanąć przepisy kodeksu cywilnego. W końcu osoby niepełnoletnie nie mają pełnej zdolności do czynności prawnej. Po ukończeniu 13 roku życia dzieci uzyskują jedynie zdolność ograniczoną, czyli taką, jaką posiadają osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Sprowadza się to do konieczności uzyskania zgody przedstawiciela ustawowego na dokonanie czynności prawnej, która niesie ze sobą dostatecznie istotne skutki. Zgodnie z art. 18 k.c.:
Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.
Innymi słowy: nastolatek jak najbardziej może założyć w Polsce firmę. Musi jednak uzyskać zgodę swoich opiekunów prawnych. Najczęściej będą nimi rzecz jasna jego rodzice, choć zdarzają się także innego rodzaju sytuacje życiowe. Warto przy tym zaznaczyć, że ta zgoda nie ogranicza się jedynie do jednorazowej aprobaty. Opiekunowie będą towarzyszyć nastolatkowi na każdym etapie otwierania jednoosobowej działalności gospodarczej, zaczynając od samego wniosku o wpis do CEIDG.
W tym przypadku można go złożyć w zwyczajowy sposób w dowolnym urzędzie gminy. Pierwszą różnicą jest podpis złożony pod wnioskiem. Nasz nastolatek go nie podpisuje, zamiast tego dokument muszą podpisać jego rodzice. Jeżeli jeden z nich został pozbawiony przez sąd praw do opieki nad dzieckiem, to podpis składa drugi rodzic. Równocześnie jednak do wniosku należy załączyć prawomocne orzeczenie o pozbawieniu władzy rodzicielskiej drugiego rodzica.
Działalność gospodarcza nastolatka w praktyce będzie niemalże prowadzona przez jego rodziców
Drugą istotną różnicą jest czas na rozpatrzenie wniosku. CEIDG z urzędu bada, czy osoby podpisane pod wnioskiem rzeczywiście mają prawo do złożenia i podpisania wniosku w imieniu nastolatka-przedsiębiorcy. Tym samym procedura zazwyczaj nieco się wydłuża. Siłą rzeczy do wniosku należy też dołączyć jakiś dokument poświadczający tożsamość rodziców i zarazem ich upoważnienie do występowania w roli przedstawicieli dziecka w tej sprawie. Może nim być na przykład akt urodzenia dziecka.
Kolejną komplikację stanowi konieczność przesłania wniosku niepełnoletniego do Ministerstwa Rozwoju i Technologii w celu dopełnienia pozostałych niezbędnych formalności. Dopiero wtedy papierowy wniosek zostaje przekształcony w pełnoprawny dokument elektroniczny. Warto przy tym wspomnieć, że te wszystkie dodatkowe kroki dotyczą także innych spraw związanych ze wpisem nastolatka do CEIDG. W grę wchodzi na przykład zawieszenie działalności albo jej zakończenie.
Uzyskanie wpisu i założenie firmy to nie koniec. Działalność gospodarcza nastolatka w praktyce jest niemalże prowadzona przez jego rodziców. To znaczy: osoba niepełnoletnia nie może samodzielnie dokonywać typowych dla przedsiębiorców czynności. Nie może samodzielnie podpisać typowej umowy kupna-sprzedaży z kontrahentami. Jakby tego było mało, wszystkie czynności wykraczające poza zwykły zarząd majątkiem dziecka wymagają dodatkowej zgody sądu opiekuńczego. Przykładem może być tutaj zakup nieruchomości albo wzięcie firmowego kredytu.
Równocześnie osoby niepełnoletnie mogą korzystać z dobrodziejstw działalności nierejestrowanej na tych samych warunkach, co dorośli przedsiębiorcy. Mogą także relatywnie swobodnie nabywać udziały w spółkach kapitałowych. Siłą rzeczy nastolatek nie może zasiadać w zarządzie i radzie nadzorczej takiej spółki albo być jej likwidatorem oraz prokurentem. Na podobnych zasadach mogą także nabywać akcje spółki komandytowo-akcyjnej.
W przypadku chęci wejścia do spółki osobowej teoretycznie na przeszkodzie ponownie staje nam konieczność uzyskania zgody rodziców i sądu w przypadku spółki jawnej i partnerskiej.
