Badanie przeprowadzone przez Warsaw Enterprise Institute z okazji Dnia Dziecka rzuca światło na temat pracy zarobkowej młodzieży w Polsce. Wyniki badania wskazują, że praca w młodym wieku jest powszechnym zjawiskiem w Polsce, mimo że oficjalne statystyki Eurostatu mówią o zatrudnieniu w tej grupie wiekowej na poziomie 4-5%. Skąd wynika ta różnica? Przede wszystkim z faktu, że wiele z tych prac jest wykonywanych nieformalnie, w szarej strefie.
Według badania WEI, aż 45% dorosłych Polaków przyznaje się do podjęcia pracy zarobkowej przed ukończeniem 18 lat. Zdecydowana większość, bo 75%, podejmowała prace dorywcze, najczęściej w wieku 15-16 lat. Wydaje się, że mieszkańcy małych miast i wsi mają większe doświadczenie w pracy zarobkowej niż ci z dużych miast – odpowiednio 54% vs. 41%. Jest to związane z dostępnością sezonowych prac rolnych, takich jak zbieranie owoców, które deklaruje 47% badanych.
Młodzi pracownicy realizują się w polskiej szarej strefie
Istotnym aspektem, który wyłania się z badania, jest skala pracy w szarej strefie. Aż 70% osób pracujących przed osiągnięciem pełnoletności wykonywało swoje obowiązki bez formalnej umowy. Nawet jeśli jakaś forma umowy była podpisana, najczęściej była to umowa zlecenie lub o dzieło, a nie pełnowymiarowy etat.
Głównym motywem podejmowania pracy przez młodzież jest chęć zarobienia na własne wydatki i przyjemności, co deklaruje 77% badanych. Mniej niż 25% pracujących nastolatków podejmowało pracę z powodu trudnej sytuacji materialnej rodziny, przy czym ten motyw jest bardziej powszechny w pokoleniu obecnych czterdziestolatków, które wchodziło na rynek pracy w latach 90. i na początku lat 2000.
Praca zarobkowa pomaga dzieciom?
Społeczny odbiór pracy niepełnoletnich jest generalnie pozytywny. 61% Polaków uważa, że praca zarobkowa na wczesnym etapie życia pomaga młodej osobie w późniejszym życiu, a taki sam odsetek widzi w niej dobre narzędzie edukacji finansowej. Warto zauważyć, że pozytywny stosunek do pracy w młodym wieku nie oznacza akceptacji dla wyzysku czy pracy w trudnych warunkach. Obecnie dopuszcza się pracę dzieci, jeśli jest ona dobrowolna, służy ich rozwojowi i nie wpływa negatywnie na ich edukację.
Jedno jest pewne – praca w młodym wieku jest w Polsce zjawiskiem powszechnym i akceptowanym społecznie, choć odbywa się głównie w szarej strefie. Mimo że współczesne standardy pracy dzieci różnią się diametralnie od tych z XIX wieku, nadal ważne jest, aby zapewnić młodym ludziom warunki do bezpiecznego i rozwojowego zdobywania doświadczeń zawodowych.
