Mechanizm procentu składanego może być niszczycielem oszczędności
Oszczędzanie na emeryturę to nie tylko kwestia dyscypliny. Profesor Joanna Rutecka-Góra, członkini Doradczego Komitetu Naukowego przy Rzeczniku Finansowym, w najnowszych analizach z cyklu „Mistrzowskie wykłady o finansach” punktuje najczęstsze błędy Polaków. Jak wskazuje, najważniejszym czynnikiem, często pomijanym przez początkujących inwestorów, są koszty zarządzania.
W długim terminie nawet różnica rzędu 0,5% w opłatach rocznych może oznaczać uszczuplenie końcowego kapitału o dziesiątki tysięcy złotych. Działa tu bowiem mechanizm procentu składanego, który w przypadku wysokich prowizji staje się niszczycielem oszczędności. Szczególną ostrożność należy zachować przy produktach łączonych, takich jak ubezpieczenia z funduszem kapitałowym (UFK), gdzie opłaty za otwarcie rejestru czy zarządzanie bywają najbardziej dotkliwe.
IKE vs IKZE. Gdzie szukać realnych zysków?
W 2025 roku limity wpłat zostały ustalone na poziomie 26 019 zł dla IKE oraz 10 407,60 zł dla IKZE (w przypadku etatowców). Przedsiębiorcy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą mogą wpłacić na IKZE znacznie więcej – aż 15 611,40 zł.
Główna różnica między tymi produktami sprowadza się do momentu uzyskania korzyści podatkowej. W przypadku IKE nagrodą jest brak konieczności płacenia 19-procentowego podatku od zysków kapitałowych przy wypłacie środków po 60. roku życia. Z kolei w przypadku IKZE każdą wpłaconą złotówkę można odliczyć od podstawy opodatkowania w rocznym zeznaniu PIT. Im wyższy próg podatkowy wpłacającego, tym wyższy zwrot z urzędu skarbowego trafi na konto w przyszłym roku.
Należy jednak pamiętać, że wybór formy oszczędzania – od bezpiecznych rachunków bankowych i obligacji, przez fundusze inwestycyjne, aż po rachunki maklerskie – musi być pochodną indywidualnej akceptacji ryzyka. Profesor Rutecka-Góra apeluje o to, by nie inwestować w mechanizmy, których się nie rozumie.
Kiedy warto ryzykować, a kiedy nie jest to dobry wybór?
Efektywność trzeciego filaru zależy bezpośrednio od stopy zwrotu, a ta jest nierozerwalnie związana z ryzykiem. Osoby, które mają przed sobą dwadzieścia lub trzydzieści lat pracy, mogą pozwolić sobie na agresywniejsze portfele akcyjne. Zmienna koniunktura giełdowa w tak długim czasie zazwyczaj pracuje na korzyść inwestora. Seniorzy lub osoby o niskiej tolerancji na stres powinni kierować się w stronę stabilniejszych obligacji, które chronią kapitał przed nadmierną zmiennością.
Grudzień to ostatni moment na przemyślenie i zweryfikowanie własnych planów emerytalnych. Niewykorzystany limit wpłat to stracona premia od państwa, której nie da się odrobić w przyszłości. Świadomy wybór między IKE, IKZE a nowym na rynku OIPE (Ogólnoeuropejskim Indywidualnym Produktem Emerytalnym) może być najważniejszą decyzją finansową tego roku.
