Samo powołanie do spadku na podstawie testamentu czy ustawy nie wystarczy, by dziedziczyć. Konieczne jest jeszcze wejście w sytuację prawną spadkodawcy – przejęcie części jego majątku, ale też odpowiedzialności za długi spadkowe. Aby było to możliwe, konieczne jest przyjęcie spadku.
Jak przyjąć spadek?
Spadek można przyjąć na dwa sposoby: składając oświadczenie przed sądem albo przed notariuszem. Na takie działanie spadkobierca ma 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swojego powołania. Zwykle termin będzie więc biec od chwili dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy. Do momentu złożenia oświadczenia lub upływu przewidzianego w ustawie terminu nabycie spadku ma charakter tymczasowy. Oznacza to, że spadek stanowi odrębną masę majątkową, a odpowiedzialność za długi spadkowe ogranicza się jedynie do jego wartości.
Brak złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku nie sprawi jednak, że osoba powołana do spadku nie będzie dziedziczyć. Zgodnie z przepisami po upływie terminu uznaje się, że doszło do dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza. Jest to o tyle korzystne, że jeszcze kilka lat temu niezłożenie oświadczenia w terminie skutkowało przyjęciem spadku wprost. Spadkobierca bez ograniczeń odpowiadał więc za długi spadkowe, które nieraz znacznie przekraczały wartość dziedziczonego majątku.
Dwa sposoby przyjęcia spadku
Osoba, która dowie się o powołaniu do spadku, ma trzy możliwości – przyjęcie spadku wprost, z dobrodziejstwem inwentarza lub odrzucenie spadku.
Przyjęcie spadku wprost oznacza dziedziczenie bez żadnych ograniczeń. Złożenie takiego oświadczenia jest równoznaczne z odpowiedzialnością całym swoim majątkiem za długi spadkowe. Może więc zdarzyć się, że wartość odziedziczonego majątku jest niższa niż długi spadkowe – wówczas spadkobierca musi spłacić wszystkie zaciągnięte kredyty czy pożyczki.
Drugą możliwością jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. To rozwiązanie jest bezpieczną opcją, bo spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko do wysokości odziedziczonego majątku. W efekcie jeśli okaże się, że spadkobierca miał długi, o których nie wiedzieli jego najbliżsi, spadkobierca nie musi się obawiać konieczności ich spłaty z własnej kieszeni.
Po złożeniu oświadczenia o przyjęciu spadku sporządzany jest spis inwentarza lub wykaz inwentarza. Spis inwentarza sporządza komornik, wykaz inwentarza jest natomiast prywatnym dokumentem składanym przed sądem lub notariuszem. W takim wykazie powinny zostać ujawnione przedmioty należące do spadku, a także przedmioty zapisów windykacyjnych i wysokość długów spadkowych.
W tym samym terminie spadek można też odrzucić
Ostatnia możliwość to odrzucenie spadku. Jeśli spadkobierca zdecyduje się na to rozwiązanie, będzie traktowany, jakby nie dożył otwarcia spadku, a jego udział będzie podlegał dziedziczeniu ustawowemu. Co ważne, jeśli taki spadkobierca ma dzieci, na tym cała sprawa się nie kończy. Konieczne jest jeszcze odrzucenie spadku w imieniu małoletniego po wcześniejszym uzyskaniu zgody sądu.
Tu też obowiązuje jednak termin 6-miesięczny. Oznacza to, że jeżeli posiedzenie sądu wyznaczone jest w późniejszej dacie, nie można czekać ze złożeniem oświadczenia do tego momentu. Termin zdąży bowiem upłynąć i nastąpi przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Alternatywą jest przyjęcie lub odrzucenie spadku pisemnie u notariusza. Powinny się w nim znaleźć takie dane jak imię i nazwisko spadkodawcy, data i miejsce jego śmierci oraz miejsce jego ostatniego zamieszkania. Ponadto spadkobierca powinien wskazać tytuł powołania do spadku (dziedziczenie ustawowe albo testamentowe) i złożyć oświadczenie – przyjąć spadek albo odrzucić. Ostatnim elementem pisemnego oświadczenia są dane wszystkich spadkobierców ustawowych oraz informacje na temat wszystkich testamentów (jeśli takie są) i miejsca ich przechowywania.
