W większości polskich małżeństw obowiązuje wspólność majątkowa. Nie oznacza to jednak, że wszystko, co posiadają małżonkowie, jest wówczas ich wspólną własnością. Zgodnie z obowiązującymi przepisami zarówno mąż i żona mają jeszcze swój majątek osobisty, a nie tylko majątek wspólny.
Jakie są skutki wspólności majątkowej?
Przed zawarciem małżeństwa przyszły mąż i żona mają swoje majątki osobiste. Oznacza to, że wszystko, co nabywają, należy tylko do nich. Każde z nich może więc zarządzać własnym majątkiem zupełnie swobodnie i samodzielnie odpowiada też za wszystkie zaciągnięte zobowiązania.
W momencie zawarcia małżeństwa z mocy prawa między małżonkami powstaje natomiast wspólność majątkowa. Jeśli więc nie uregulują tej kwestii w inny sposób poprzez zawarcie odpowiedniej umowy (intercyzy), właśnie taki ustrój majątkowy będzie obowiązywał w ich małżeństwie.
Wspólność majątkowa nie powoduje jednak, że od tej pory wszystko należy jednocześnie do męża i żony. Majątki osobiste wcale nie znikają. Istnieją wówczas w sumie 3 masy majątkowe: majątek osobisty żony, majątek osobisty męża oraz majątek wspólny.
Co wchodzi w skład majątku wspólnego?
Nie bez powodu panuje jednak przekonanie, że w przypadku wspólności majątkowej wszystko staje się wspólne. To nie do końca prawda, ale nie zmienia to faktu, że większość nabytych składników majątku wejdzie w skład majątku wspólnego, a nie w skład majątków osobistych.
Na majątek wspólny składają się bowiem przede wszystkim przedmioty nabywane przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa. Jeśli więc np. po ślubie zdecydują się kupić dom, będzie on ich wspólną własnością. W skład majątku wspólnego wchodzi także pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków. Co więcej, wspólne będą też dochody uzyskiwane zarówno z majątku wspólnego (np. wskutek wynajmu mieszkania), ale też i z majątku osobistego każdego z małżonków.
Co należy do majątku osobistego małżonka?
Wspólność majątkowa nie powoduje jednak, że wszystkie rzeczy nabywane od tej pory stanowią własnością obojga małżonków. Niektóre składniki będą należeć do majątku osobistego.
Po pierwsze, znajdą się w nim rzeczy nabyte jeszcze przed zawarciem małżeństwa. Jeśli więc małżonek wcześniej kupił dom czy samochód, będzie to jego wyłączna własność. Na marginesie warto wspomnieć, że może to stwarzać w przyszłości problemy np. gdy para wybuduje wspólny dom na działce małżonka, a potem weźmie rozwód. W polskim prawie obowiązuje bowiem zasada, zgodnie z którą budynki znajdujące się na działce i stale z nią związane należą do właściciela gruntu. Tym samym taki z pozoru wspólny dom tak naprawdę wcale wspólny nie jest.
W skład majątku osobistego małżonka wejdą jednak nie tylko składniki nabyte przed zawarciem małżeństwa. Nawet już po ślubie wyłączną własność męża czy żony będą stanowić przedmioty nabyte w ramach spadku czy umowy darowizny, chyba że darczyńca czy spadkodawca postanowił inaczej.
W majątku osobistym znajdą się także udziały w spółce cywilnej, przedmioty majątkowe służące do zaspokajania osobistych potrzeb małżonka, prawa niezbywalne mogące przysługiwać tylko jednej osobie, przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania lub zadośćuczynienia, a co do zasady także przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego.
Przepis wspomina także, że do majątku osobistego małżonka należą wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub innej działalności zarobkowej. Oznacza to że wynagrodzenie stanowi wyłączną własność małżonka do momentu wypłaty. Później wchodzi już bowiem w skład majątku wspólnego.
Pozostałe elementy majątku osobistego związane są z pracą twórczą i osiągnięciami. Mowa tu bowiem o prawach autorskich i prawach pokrewnych, prawach własności przemysłowej oraz innych prawach twórcy, a także o przedmiotach majątkowych uzyskanych z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia.
