Raz ustalona wysokość alimentów – czy to przez sąd, czy na podstawie umowy między rodzicami – może ulec zmianie. Może się bowiem okazać, że dana kwota jest nieadekwatna do potrzeb dziecka albo że zmieniła się sytuacja materialna rodzica, na którym ciąży obowiązek alimentacyjny. W takim wypadku możliwe jest podwyższenie lub obniżenie alimentów.
Przy orzekaniu o wysokości alimentów, sąd bierze pod uwagę uzasadnione potrzeby dziecka oraz majątkowe i zarobkowe możliwości rodzica, który ma te alimenty płacić. Sytuacja ta oceniana jest na moment wydania wyroku i oczywistym jest, że może zmienić się z czasem. Gdy dziecko dorasta, zmieniają się jego potrzeby – zarówno te związane z nauka, jak i życiem prywatnym. Nie bez znaczenia pozostaje też inflacja czy zmiany w przepisach podatkowych. Może się też zdarzyć, że dziecko poważnie zachoruje i opieka zdrowotna zacznie pochłaniać dużo pieniędzy. Z drugiej strony sytuacja samego rodzica również może ulec zmianie. On także może zachorować lub ulec wypadkowi, a także stracić pracę i przez to utracić zdolność do regularnego płacenia zasądzonej kwoty. Właśnie w takich przypadkach możliwe jest odpowiednie podwyższenie lub obniżenie alimentów.
Kiedy sąd podwyższy alimenty?
Najczęstszym argumentem przemawiającym za podwyższeniem alimentów jest wspomniany już wzrost potrzeb dziecka. Nie chodzi tu jednak tylko o podstawowe potrzeby, ale przede wszystkim o chęć rozwijania swoich pasji, uczestniczenia w dodatkowych zajęciach czy odbywania podróży. O podwyższeniu alimentów może przesądzić także zmiana sytuacji majątkowej rodzica, z którym mieszka dziecko. Jeśli on straci pracę, ulegnie wypadkowi albo pojawi się konieczność dokonania wysokich wydatków – na przykład na przeprowadzenie remontu – to również może być argumentem na korzyść podwyższenia alimentów.
Z drugiej strony podwyższenie alimentów będzie możliwe także, gdy zmieni się sytuacja majątkowa rodzica zobowiązanego do ich płacenia. Jeśli dostanie on lepiej płatną pracę albo podwyżkę, tym samym zwiększa się jego możliwości finansowe. Tak samo okolicznością przemawiającą za podwyższeniem alimentów może być fakt, że taki rodzic akurat skończył spłacać kredyt, wygrał na loterii albo otrzymał duży spadek.
Co jednak ważne, zmiana okoliczności uzasadniające podwyższenie alimentów musi być istotna. Rodzic, na którym ciąży obowiązek alimentacyjny, może więc się bronić, wskazując, że zmiany takie są nieprawdziwe albo nieistotne.
Obniżenie alimentów też jest możliwe
Te same argumenty mogą powodować zarówno podwyższenie, jak i obniżenie alimentów. Zawsze znaczenie mają dwie kwestie – potrzeby dziecka i możliwości finansowe rodziców. Za obniżeniem alimentów może więc przemawiać zwolnienie z dobrze płatnej pracy. Warunek jest jednak taki, że nie mogą to być przyczyny zależące od samego zobowiązanego, a więc wypowiedzenie przez niego umowy, jak i rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (zwolnienie dyscyplinarne).
Obniżenie dotychczasowych alimentów może być także uzasadnione ze względu na pogorszenie się stanu zdrowia zobowiązanego – o ile jest ono długotrwałe. Innym uwzględnianym przez sądy argumentem jest także fakt założenia nowej rodziny. Oczywiście przy założeniu, że wszystkie dzieci mają równe prawa, więc ich potrzeby finansowe należy zaspokajać w tym samym stopniu. Wreszcie sytuacja może zmienić się także po drugiej stronie. Zdarza się, że to małoletni otrzymuje spadek czy darowiznę albo podejmuje stałą pracę zarobkową. Na tej podstawie też można więc wnosić o obniżenie alimentów. Sam fakt osiągnięcia przez dziecko pełnoletności nie przesądzi natomiast o obniżeniu wysokości alimentów, a tym bardziej o całkowitym wygaśnięciu obowiązku alimentacyjnego. Jeśli dziecko nadal się uczy i nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, rodzic wciąż musi zaspokajać jego potrzeby.
Jak ubiegać się o podwyższenie lub obniżenie alimentów?
Zmiana wysokości alimentów wymaga skierowania sprawy do sądu. W toku postępowania należy udowodnić, że zostały spełnione przesłanki przewidziane przez przepisy. Co więcej, należy wykazać, że zmiana okoliczności przemawiająca za podwyższeniem lub obniżeniem alimentów jest istotna. Najlepszy punkt odniesienia będzie stanowił tutaj poprzedni wyrok, w którym sąd zasądził alimenty. Wskazane w nim okoliczności stanowią dobry punkt odniesienia dla wykazania, że sytuacja finansowa rodzica lub potrzeby dziecka uległy zmianie.
