Nawet, gdy pracownik nie jest winny rozwiązaniu stosunku pracy, pracodawca może wypowiedzieć umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia

Praca Prawo Dołącz do dyskusji (137)
Nawet, gdy pracownik nie jest winny rozwiązaniu stosunku pracy, pracodawca może wypowiedzieć umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia

Co do zasady okres wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony wynosi od 2 tygodni do 3 miesięcy. Istnieją jednak sytuacje, w których rozwiązanie nastąpi ze skutkiem natychmiastowym. Przyczyny mogą leżeć zarówno po stronie pracodawcy, jak i pracownika i nie zawsze nawet muszą być zawinione.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę

Wypowiedzenie umowy bez okresu wypowiedzenia musi spełniać pewne wymogi formalne. Przede wszystkim wymagana jest forma pisemna, a także wskazanie przyczyny, z powodu której stosunek pracy został rozwiązany. Kodeks pracy zapewnia pracodawcy szersze możliwości rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia niż ma to miejsce w przypadku pracownika. Poszczególne przyczyny wymienione zostały w artykule 52 i 53 Kodeksu pracy. Co ważne, nie w każdym przypadku przyczyna będzie wiązała się z winą pracownika. Ustawa przewiduje bowiem także takie sytuacje, w których stosunek pracy zostanie rozwiązany bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych.

Wina pracownika

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia zgodnie z artykułem 52. Kodeksu pracy może nastąpić w takich przypadkach jak:

  • Ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych
  • Popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
  • Zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Kodeks pracy przewiduje jednak dalsze ograniczenia związane z natychmiastowym rozwiązaniem umowy o pracę. Niedopuszczalne jest ono po upływie miesiąca od dnia, w którym pracodawca dowiedział się o okolicznościach uzasadniających rozwiązanie umowy. Ponadto, jeśli w zakładzie pracy funkcjonuje organizacja związkowa, przed podjęciem decyzji o rozwiązaniu umowy konieczne jest skonsultowanie się z nią.

Naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych

Nie każde naruszenie obowiązków pracowniczych sprawi, że możliwe będzie rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę. Naruszenia te muszą być bowiem ciężkie i dotyczyć podstawowych obowiązków pracowniczych. Za podstawowe obowiązki pracy uznaje się te dotyczące spraw najważniejszych w kontekście celu nawiązania stosunku pracy oraz istoty więzi prawnej nawiązanej pomiędzy pracownikiem a pracodawcą. Przykładami ciężkich naruszeń może być więc niewykonanie poleceń związanych z pracą, naruszenie obowiązku pozostawania w dyspozycji pracodawcy, nieprzestrzeganie przepisów BHP czy naruszenie zakazu konkurencji. Pracodawca obowiązany jest za każdym razem dołożyć należytej staranności przy ocenie zaniedbania obowiązków pracowniczych, a także wziąć pod uwagę intencje pracownika.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia a popełnienie przestępstwa lub utrata uprawnień

Popełnienie przez pracownika przestępstwa będzie uprawniało do rozwiązania umowy o pracę w trybie natychmiastowym, jeśli przestępstwo to będzie zawinione, dokonane w trakcie trwania stosunku pracy, a także oczywiste lub stwierdzone prawomocnym wyrokiem. Podobnie w przypadku utraty uprawnień niezbędnych do wykonywania zawodu – również musi być ono zawinione, oczywiste i stwierdzone przez odpowiedni organ. Istnieją także sytuacje, w których z powodu jednego czynu możliwe będzie rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z kilku przyczyn – na przykład gdy osoba zatrudniona na stanowisku kierowcy pod wpływem alkoholu w czasie pracy spowoduje wypadek .

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika

Zdarzają się jednak także sytuacje, w których trudno mówić o winie pracownika. Mimo tego pracodawca będzie miał możliwość rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Dzieje się tak w przypadku, gdy niezdolność pracownika do pracy trwa:

  • dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
  • dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową – co do zasady więc nieobecność przekraczająca 182 dni
  • dłużej niż miesiąc – w przypadku usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż te wymienione powyżej.

Również tutaj przewidziane zostały jednak dalsze ograniczenia. Przede wszystkim umowa o pracę nie może zostać rozwiązania w okresie pobierania zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem. Jeśli natomiast pracownik znajduje się w odosobnieniu z powodu choroby zakaźnej, umowy nie można rozwiązać w czasie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie będzie także możliwe, jeśli pracownik stawi się do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności. Jeśli natomiast umowa z pracownikiem zostanie rozwiązana w trybie artykułu 53, a przyczyny w ciągu 6 miesięcy ustaną i pracownik zgłosi się do pracy – pracodawca powinien w miarę możliwości zatrudnić go ponownie.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika

Pracownik ma nieco węższy katalog przyczyn rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Wskazane zostały one w artykule 55 Kodeksu pracy. Jednym z powodów może być sytuacja, w której wydane zostało orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika. W takim wypadku pracodawca obowiązany jest przenieść pracownika w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy. Musi to być jednak praca odpowiednia nie tylko ze względu na stan zdrowia, ale i kwalifikacje zawodowe. Nie w każdym zakładzie pracy możliwe jest jednak znalezienie innego stanowiska spełniającego oba te wymogi. W takim wypadku pracownik uprawniony będzie do rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym.

Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków

Inną przyczyną uprawniającą do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia jest dopuszczenie się przez pracodawcę ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. W takim wypadku pracownik nie tylko będzie mógł rozwiązać umowę, ale także przysługiwać mu będzie odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeśli natomiast umowa o pracę została zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy – będzie to wynagrodzenie przysługujące za okres 2 tygodni.