Polska dwudziestą gospodarką na świecie. Możemy się cieszyć, ale wyzwań będzie coraz więcej
O tym, że Polska gospodarką rosła praktycznie w sposób nieprzerwany od lat 90., wiemy doskonale. Wiele krajów zazdrościło nam tak stałego i niezachwianego wzrostu (z małą przerwą podczas pandemii COVID-19). Tak, to prawda – Polska osiągnęła obiektywnie bardzo duży sukces, a nasi przodkowie pewnie przecieraliby oczy ze zdumienia na widok tego, jak rozwinął się nasz kraj pod względem gospodarczym.
Wielu z nas zauważa także pewną dziwną prawidłowość – Polska rozwija się pomimo rosnącej polaryzacji społeczeństwa i obiektywnie źle funkcjonujących wielu sektorów naszego państwa (ze służbą zdrowia na czele).
Oznacza to, że siłą polskiej gospodarki są przedsiębiorcy, którzy nie bacząc na to, jak wygląda sytuacja polityczna w kraju, cały czas stymulują naszą gospodarkę. Oczywiście nie możemy zapominać w tym miejscu o inwestycjach zagranicznych, które w dalszym ciągu są kluczowe dla naszej ekonomii.
Sprawdź polecane oferty
RRSO 21,36%
Rosnącą polska gospodarka oczywiście napawa dumą nie tylko polityków na szczeblu centralnym, ale także samorządowców. Dzieje się tak oczywiście nie bez powodu, gdyż to często oni są odpowiedzialni za sprowadzanie do swoich miast i gmin inwestorów, którzy chcą generować polskie PKB i tworzyć miejsca pracy.
O tym, jak silna jest polska gospodarka, nie omieszkał wspomnieć także Donald Tusk podczas czerwcowego wystąpienia w Sejmie. Premier mówił między innymi o realnym wzroście płac, który według szefa rządu wynosi obecnie 10 proc., co jest najlepszym wynikiem od 25 lat. Wspominał także o tym, że Polska notuje najszybszy wzrost PKB w całej Unii Europejskiej.
Wysokie miejsce w rankingu PKB nie oznacza braku problemów ekonomicznych w Polsce. Niestety, z czasem mogą się one jeszcze bardziej nawarstwiać
Z ostatniego raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego wynika, że polska gospodarka w dalszym ciągu cierpi na niski poziom inwestycji. Eksperci PIE ostrzegają – od 2015 do 2024 r. udział inwestycji spadł z 20 proc. do 16,9 proc., przy średniej unijnej na poziomie 21,2 proc. w 2024 r. Niestety, ale polskie firmy coraz częściej zwracają także uwagę na wysokie ceny energii, rosnącą niepewność ekonomiczną i spadający popyt na produkty.
Bardzo niepokojące dane dotyczą także inwestycji prywatnych w Polsce, a właściwie ich braku. PIE przypomina, że od 2002 roku nie przekroczyły one ani razu średniej unijnej, a w 2023 roku stopa inwestycji prywatnych wynosiła 9,1 proc. czyli zaledwie 70 proc. średniej UE. Inna sytuacja dotyczy inwestycji państwowych – tutaj Polska może poszczycić się wynikiem sięgającym aż 142 proc. średniej UE.
O swoistym paradoksie polskiej ekonomii, dotyczącym rozwoju gospodarczego i braku inwestycji mówiła dr Anna Szymańska, zastępczyni kierowniczki zespołu foresightu gospodarczego w PIE:
Mimo utrzymującej się niskiej stopy inwestycji polska gospodarka pozostaje jedną z najszybciej rozwijających się w UE, ale taki model rozwoju wydaje się trudny do utrzymania w dłuższym okresie. Spadająca stopa inwestycji prywatnych i rosnąca inwestycji publicznych, mogą negatywnie wpływać na zdolność do utrzymania wzrostu gospodarczego w Polsce w przyszłości, na przykład poprzez obniżanie tempa wzrostu wydajności pracy. Jeśli inwestycje w nowoczesne technologie i tzw. wartości niematerialne są niewielkie, a głównym przedmiotem wydatków inwestycyjnych pozostaje infrastruktura i budynki, to potencjał wzrostu gospodarczego w przyszłości się obniża.
Niestety, niski poziom inwestycji w Polsce jest ściśle skorelowany przede wszystkim z brakiem wykwalifikowanych kadr – szczególnie osób na stanowiskach menedżerskich, którzy byliby w stanie wdrażać nowoczesne rozwiązania w polskich firmach.
Eksperci PIE nie mają wątpliwości – także niejasne przepisy i niestabilny klimat wokół przedsiębiorczości w Polsce wpływają na niechęć polskich właścicieli firm do długofalowego inwestowania i myślenia strategicznego. Mówiła o tym Agnieszka Wincewicz-Price, kierownik zespołu ekonomii behawioralnej w PIE:
Aby skutecznie pobudzić inwestycje w Polsce, potrzebujemy stabilnego otoczenia regulacyjnego oraz ograniczenia nadmiernych obowiązków administracyjnych, które obecnie zniechęcają firmy do podejmowania długofalowych decyzji. Ponad 50 proc. przedsiębiorców wskazuje na niejasność i zmienność przepisów jako kluczową barierę. Do tego dochodzą wysokie koszty pracy i energii oraz brak wsparcia na późniejszych etapach inwestycji. Dlatego obok przejrzystości prawa potrzebne są konkretne instrumenty – od elastycznych kredytów i ulg podatkowych na badania i rozwój, po kompleksowe doradztwo inwestycyjne i wsparcie w ekspansji zagranicznej.
Polska musi zmienić strategię gospodarczą, gdyż wzrost PKB napędzany obecnym paliwem, nie będzie trwał wiecznie
Tak długo utrzymujący się wzrost PKB w Polsce jest niewątpliwie fenomenem. Jednak jak byśmy obecnie nie spoglądali na polską gospodarkę, na horyzoncie od dawna widać nie prostą autostradę, ale wyboistą drogę. Niestety, ale paliwo, którym napędzany był wzrost gospodarczy do tej pory, może wkrótce się całkowicie wyczerpać.
Polska już teraz nie jest krajem taniej siły roboczej, gdyż koszty pracy i energii wzrosły w ostatnich latach bardzo gwałtownie. Rośnie oczywiście także płaca minimalna, która sprawia, że Polska nie może już konkurować z innymi krajami niskimi kosztami pracy, co miało niestety miejsce w poprzednich latach. W tej sytuacji rządzący (niezależnie z jakiej opcji politycznej pochodzą) powinni zacząć działać szybko i sprawnie stworzyć plan gospodarczy dla Polski na najbliższe dekady.
Kryzys demograficzny zapewne również wpłynie negatywnie na polską gospodarkę, gdyż imigranci nie będą w stanie zastąpić wszystkich osób, które z powodu wieku odejdą z rynku pracy. Polska w dalszym ciągu nie ma także dużych, rozpoznawalnych marek, które mogłyby być motorem napędowym naszej ekonomii na następne dekady.
Długotrwałemu planowaniu gospodarczemu w Polsce nie pomaga także coraz większa polaryzacja polskiego społeczeństwa, które przybiera już formy niezwykle kuriozalne. Niestety, ale tego typu choroba, która toczy Polskę, odbija się nie tylko na naszym społeczeństwie i relacjach międzyludzkich, ale także na polityce, która powinna dotyczyć wizji przyszłości naszego kraju.
Politycy zamknięci w jałowych, partyjnych sporach często nie są w stanie zobaczyć szerszego kontekstu i nagminnie działają jawnie przeciwko potrzebom polskiego społeczeństwa, które chce, aby Polska nie była krajem „magazynów i montowni”, ale prezentowała wyższe aspiracje ekonomiczne.
Polskie społeczeństwo od kilku lat daje do zrozumienia wszystkim politykom, że chce, aby nasz kraj znaczył coraz więcej nie tylko na arenie międzynarodowej, ale także w rankingach ekonomicznych. Polska jest w stanie przeskoczyć na następny poziom rozwoju, jeżeli tylko planowaniem gospodarczym zajmą się kompetentni ludzie, którzy nie będą kierować się tylko i wyłącznie swoim interesem, lecz ich działania będą napędzane autentyczną chęcią ciągłego stymulowania rozwoju gospodarczego na wszelkie możliwe sposoby.
