SLAPP – Strategic Lawsuit Against Public Participation – to metoda tłumienia krytyki i ograniczania działań publicznych za pomocą procesów sądowych. Bywa wykorzystywana przez osoby lub podmioty, które chcą uciszyć głosy krytyczne wobec nich. Jest szczególnie groźna dla aktywistów oraz organizacji pozarządowych, ponieważ oni narażają się bardzo wielu ludziom i to bardzo często. Później trudno im się wyplątać z zarzutów.
Metoda SLAPP działa zniechęcająco, wymusza bowiem milczenie na tematy niewygodne dla pozwanych, np. związane z ochroną środowiska czy wtedy, gdy w grę wchodzi łamanie praw człowieka. Przykładem tragicznych konsekwencji SLAPP jest historia maltańskiej dziennikarki Daphne Caruany Galizii, która w chwili swojej śmierci miała niespełna 50 pozwów sądowych.
Jak rozpoznać, że mamy do czynienia ze SLAPP-em?
Procesy SLAPP mają kilka podstawowych cech. Pozwane osoby zmuszone są do inwestowania ogromnych środków finansowych i czasu w obronę, co utrudnia im kontynuację aktywności publicznej. Pozwy rzadko dotyczą rzeczywistych naruszeń przepisów; ich głównym celem jest zniechęcenie do działania poprzez uruchomienie sądowej nawały. SLAPP działa jako narzędzie do ograniczania wolności słowa, zmusza osoby lub organizacje do wycofania się z krytyki.
Bronienie się przed SLAPP wymaga solidnej wiedzy prawniczej. Specjalista w tej dziedzinie pomoże zrozumieć charakter sprawy i przygotować skuteczną linię obrony. W wielu krajach istnieją przepisy umożliwiające odrzucenie takich pozwów lub uzyskanie odszkodowania za koszty sądowe. Zachowanie pełnej dokumentacji, w tym korespondencji i dowodów, zwiększa szanse na pozytywne rozstrzygnięcie.
SLAPP to nie tylko atak na jednostki, ale i na podstawowe prawa, takie jak wolność słowa i prawo do działania w interesie publicznym
UE wprowadziła definicję SLAPP do unijnego prawa w celu ułatwienia identyfikacji takich działań. Osoby pozwane mogą teraz szybciej wnioskować o oddalenie bezpodstawnych spraw, a obowiązek udowodnienia zasadności pozwu spoczywa na skarżącym. Jeśli sąd uzna pozew za nadużycie, skarżący będzie musiał pokryć koszty postępowania i może zostać ukarany grzywną. Tę charakterystykę wprowadzono na początku w odniesieniu do postępowań transgranicznych.
Wolność słowa to prawo i narzędzie. Umożliwia ona budowanie tożsamości i prawdomówność wobec siebie oraz innych. Wolność ekspresji pozwala rozpoznać nasze przekonania, pragnienia i zobowiązania. Próby cenzury, choć często motywowane dobrymi intencjami, prowadzą do ograniczania praw jednostki i mogą sprzyjać tyranii. Dlatego zamiast radykalnych posunięć, warto pielęgnować kulturę dialogu i krytycznego myślenia.
