Praktycznie za każdym razem, kiedy popsuje się jakikolwiek sprzęt, który posiadamy i chcemy go zwrócić, jesteśmy zmuszeni do wyboru: rękojmia czy gwarancja. Co do zasady, sklepy próbują nas przekonać do korzystania z gwarancji, tym bardziej warto wiedzieć, kiedy bardziej opłaca się ta druga opcja i jak z niej skorzystać.
Rękojmia czy gwarancja? Jedna jest udzielana przez sprzedawcę, a druga to domena producentów
Kiedy zauważymy, że nasz sprzęt nie działa, tak jak powinien, a od zakupu nie minęło jeszcze sporo czasu, to zazwyczaj chcemy oddać go do sprzedawcy, by ten naprawił daną rzecz lub zwrócił nam pieniądze. W potocznym języku mówi się, że coś „oddajemy na gwarancję” i faktycznie zazwyczaj właśnie z tej metody korzystamy. Wciąż bowiem wiele osób nie wie, czym jest rękojmia i na czym polega.
Różnice między rękojmią a gwarancją są dość spore. O obu tych prawach konsumenta mówi kodeks cywilny. Z rękojmią mamy do czynienia z mocy prawa, obowiązuje ona przez dwa lata i za wady fizyczne lub prawne danego towaru odpowiada sprzedawca. W przypadku gwarancji to jest ona nieobowiązkowym zobowiązaniem ze strony producenta, który ma przede wszystkim uwiarygodnić jego produkt i wskazać, że posiada on odpowiednią jakość.
Z rękojmi skorzystać może każdy konsument, ponieważ wynika z przepisów prawa
Rękojmia wynika więc wprost z prawa, a dokładniej z kodeksu cywilnego, i na jej podstawie możemy domagać się:
bezpłatnej naprawy,
wymiany towaru na nowy,
obniżenia jego pierwotnej ceny,
zwrotu pieniędzy.
Co istotne to konsument sam wybiera, jaką formę zadośćuczynienia wolałby wybrać. Chociaż w sytuacji, gdy sprzedawca niezwłocznie, bez niedogodności, wymieni sprzęt na nowy albo usunie wadę, to wtedy kupujący nie może domagać się zwrotu pieniędzy lub odstąpić od umowy. Takiego ograniczenie nie obowiązuje, jeżeli już coś oddawaliśmy raz w ramach rękojmi. Oznacza to, że zwrot pieniędzy traktowany jest jako ostateczna forma rekompensaty.
Zakupione dobra mogą korzystać z ochrony, na podstawie rękojmi, przez dwa lata od momentu wydania towaru kupującego. Przy czym, jeżeli jakaś wada zostanie wykryta w ciągu pierwszego roku, to uznaje się, że istniała ona już w momencie zakupu, co sprawia, że nie trzeba jej udowadniać.
Kupujący ma też cały rok, od momentu zauważenia wady, na zgłoszenie sprzedawcy reklamacji z tytułu rękojmi i określenia swoich żądań, dotyczących formy naprawy wadliwych przedmiotów lub zwrotu pieniędzy. Ważne też, by pamiętać, że aby skorzystać z rękojmi wada produktu musi być istotna. Oznacza to, że rysa w niewidocznym miejscu zakupionego sprzętu, nie zostanie potraktowana jako powód do rękojmi. Oczywiście w każdym przypadku musi to być rozpatrywane indywidualnie, ale liczy się to, czy z danego produktu nie da się korzystać zgodnie z jego przeznaczeniem.
Paweł Moczydłowski, Dyrektor Obszaru Ubezpieczeń Programów Partnerskich w ERGO Hestii:
Komentarz eksperta
Przy zakupie sprzętu elektronicznego zawsze warto poświęcić chwilę na analizę gwarancji. Standardowa, zapewniana przez producenta, jest aktywna przez dwa lata. To często nie zadowala klienta, który chciałby z zakupionego telewizora cieszyć się przez następne kilka lat. Dlatego warto zastanowić się nad ubezpieczeniem przedłużonej gwarancji. Z perspektywy klienta pozwala ono wydłużyć ochronę o kolejne lata. To klient decyduje, w jakim zakresie będzie działało to ubezpieczenie. Jego najważniejszą cechą jest to, że zaczyna działać od razu po wygaśnięciu standardowej gwarancji, co pozwala nam znacznie dłużej korzystać z zakupionego sprzętu bez obaw o nagłą, bardzo kosztowną w skutkach awarię. Osobną, ale bardzo istotną kwestią są przypadkowe uszkodzenia mechaniczne – standardowo wyłączone z gwarancji. One już od pierwszego dnia po zakupie ubezpieczenia mogą zostać objęte ochroną ubezpieczeniową.
Gwarancja może być na dowolny okres i obejmować bardzo różny zakres odpowiedzialności producenta
Gwarancja natomiast to nic innego, jak umowa między producentem a kupującym, gdzie ten pierwszy zapewnia, że przez dany okres towar powinien zachować swoje dane właściwości. Jednak w tym przypadku nie ma żadnego minimalnego okresu gwarancji i wszystko zależy od woli producenta. Niektóre firmy kuszą długimi czasami gwarancji, sięgającymi wielu lat, a nawet dożywotnimi, chcąc wskazać, że jakość ich produktów jest bardzo wysoka.
Przy czym należy zauważyć, że gwarancja nie musi obejmować wszystkich wad danego produktu. To producent w umowie gwarancyjnej może wskazać, w jakim zakresie ona obowiązuje. Częstym standardem jest więc, że po informacji, iż „na dany towar obowiązuje 10 lat gwarancji”, można przeczytać, że dotyczy ona tylko wybranych części, zazwyczaj tych, których wady są mało możliwe.
Największą zaletą gwarancji jest więc to, że udziela jej sam producent, co często może usprawnić proces naprawy. W przypadku rękojmi odpowiadającym za sprzęt jest sprzedawca, który często po odebraniu go, nie ma możliwości jego naprawy na miejscu i będzie zmuszony przekazać go do serwisu, co wydłuży czas oczekiwania.
Ciężko wskazać czy lepsza jest rękojmia czy gwarancja. Każda ścieżka daje inne korzyści i najważniejsze to mieć świadomość o obu opcjach
Nie można więc wskazać jasno czy lepsza jest rękojmia czy gwarancja. Należy jedynie pamiętać, że rękojmia przysługuje każdemu, kto kupił dany produkt i obowiązuje przez dwa lata. Gwarancja jest natomiast umową między producentem a kupującym, która może mieć praktycznie dowolny długość i obejmować różny zakres, zarówno dotyczący tego, co obejmuje świadczenie gwarancyjne, jak i tego, czego domagać się może kupujący.
Warto też pamiętać, że jeżeli ktoś najpierw skorzysta z gwarancji, a potem wada wystąpi jeszcze raz i postanowi tym razem reklamować produkt na zasadzie rękojmi, to nie może domagać się od razu zwrotu pieniędzy, opierając się na tym, że to kolejna naprawa. Oba te świadczenia są traktowane bowiem jako oddzielne i dana rękojmia będzie uznawana jako pierwsza z kolei, a to sprawia, że sprzedawca ma prawo zdecydować się na naprawę sprzętu lub wymianą na nowy.
Oddając więc sprzęt, najlepiej jeszcze przed zrobieniem tego, zastanowić się, czy lepiej dla nas będzie skorzystać z gwarancji, czy rękojmi. Jeżeli chcemy skorzystać z tej drugiej opcji, należy przypilnować, by właśnie takie zgłoszenie przyjął sprzedawca. Często może to być utrudnione, bo w wielu większych sklepach ścieżką podstawową jest gwarancja. Dla klienta może to być utrudnienie w taki sposób, że rękojmia pozwala na to, by za drugim razem, gdy dany sprzęt się popsuje, żądać od razu zwrotu pieniędzy, a nie naprawy.
Od 1 stycznia 2021 rękojmia przysługuje też przedsiębiorcom
W przypadku przedsiębiorców, od 1 stycznia 2021 roku nastąpiły pozytywne zmiany w kwestii korzystania z prawa do rękojmi. Przed tą datą uznawane było, że jeżeli jakiś przedsiębiorca kupował dany produkt na fakturę, to uznawano, że nie jest w tym przypadku konsumentem i nie przysługuje mu takie prawo.
Jednak od początku tego roku przyjmuje się, że przepisy dotyczące konsumenta, dotyczą także osób fizycznych, które kupując dany produkt, biorą fakturę na firmę, a tym samym chcą wykorzystywać ten towar w ramach działalności gospodarczej. Dotyczy to umów, z których wynika, że nie mają one dla kupującego charakteru zawodowego. Oznacza to, że jeżeli przedsiębiorca, który wykonuje usługi budowlane, kupuje drukarkę, to nawet jeżeli będzie na niej drukował dokumenty dotyczące swojej firmy, to ten zakup będzie korzystał z prawa do rękojmi, w razie popsucia. Charakter zawodowy mają bowiem takie zakupy, które nie dotyczą codziennych, zarobkowych czynności prowadzonych w ramach działalności gospodarczej.
Te zmiany sprawiają też, że przedsiębiorcy są traktowani na równi z konsumentami i korzystają z ochrony przed klauzulami abuzywnymi oraz mogą korzystać np. z prawa do odstąpienia od umowy zawartej na odległość.
