Kiedy świadkowi przysługuje rekompensata za utracony zarobek?
Świadek, który zostanie wezwany do sądu, musi być zwolniony przez pracodawcę z obowiązków służbowych w taki sposób, aby mógł dojechać do sądu, złożyć zeznania i z sądu wrócić. W najlepszym przypadku świadkowi zajmie to kilka godzin, w najgorszym cały dzień roboczy. Jest to jednak nieobecność w pracy nieusprawiedliwiona, pracownik jednak za ten czas nie otrzymuje od pracodawcy wynagrodzenia.
Świadek jednak nie zostaje w takiej sytuacji bez pieniędzy. Zgodnie bowiem z art. 86 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz z art. 618b kodeksu karnego, świadkowi przysługuje rekompensata za utracony zarobek. Niestety, w tym przypadku mówimy o naprawdę niskich stawkach, świadkowie więc na wizycie w sądzie często tracą (i to niejednokrotnie sporo).
Ile wynosi rekompensata za utracony zarobek?
Zwrot zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu, lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze to prawo wynikające zarówno z przepisów ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, jak i z kodeksu postępowania karnego. Jednak w obu przypadkach mówimy o naprawdę niskich stawkach. Jak bowiem wynika z obu ustaw:
Sprawdź polecane oferty
RRSO 21,36%
Górną granicę należności, o których mowa w § 2, stanowi równowartość 4,6% kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, której wysokość, ustaloną według odrębnych zasad, określa ustawa budżetowa. W przypadku gdy ogłoszenie ustawy budżetowej nastąpi po dniu 1 stycznia roku, którego dotyczy ustawa budżetowa, podstawę obliczenia należności za okres od 1 stycznia do dnia ogłoszenia ustawy budżetowej stanowi kwota bazowa w wysokości obowiązującej w grudniu roku poprzedniego.
To jałmużna, a nie rekompensata
Oczywiście powyższe stawki (wyrażone w %) niewiele nam mówią. Aby zrozumieć tę kwestię, należy więc odnieść się do innych przepisów. Sprawę te analizował Rzecznik Praw Obywatelskich, który wyjaśnia, że:
W 2025 r. kwota bazowa wynosi 1878,89 zł, co oznacza, że maksymalna kwota zwrotu kosztów stawiennictwa świadka wynosi 86,43 zł brutto. Minimalne wynagrodzenie za pracę w 2025 r. wynosi 4666 zł brutto, a minimalna stawka godzinowa – 30,50 zł brutto. Przyjmując, że średnio w miesiącu jest 21 dni roboczych, średnie dzienne wynagrodzenie dla pracownika zatrudnionego na umowę o pracę wynosi 222,19 zł brutto (co daje średnio 27,77 zł brutto wynagrodzenia za godzinę pracy dla pracownika z umową o pracę). Oznacza to, że kwota, jaką może odzyskać świadek w 2025 r., wynosi mniej niż połowę dziennego zarobku w 2025 r. (38,90%).
Taka kwota to naprawdę nie jest realna rekompensata za utracony zarobek, a jałmużna. Zwłaszcza w przypadku osób, które znajdują się w trudnej sytuacji materialnej, dzień zeznawania w sądzie może zrobić kolosalną różnicę. A świadek za niestawienie się w sądzie może zapłacić karę finansową, w związku z tym nie ma wyboru, do sądu udać się musi. Co więcej, takie stawki zaburzają poczucie społecznej sprawiedliwości. Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich postuluje ich zwiększenie:
Biorąc jednak pod uwagę nieharmonijny wzrost wynagrodzeń – kwoty bazowej i wysokości minimalnego wynagrodzenia – obecnie, w 2025 r., pierwotne propozycje również nie zapewniają realnego zwrotu utraconych zarobków świadka. Celowe byłoby rozważenie zwiększenia przelicznika do 15% kwoty bazowej. Osoba wezwana do stawiennictwa w 2025 r. mogłaby wówczas liczyć na zwrot wynagrodzenia lub dochodu w maksymalnej wysokości 281,83 zł brutto (przy średnim dziennym wynagrodzeniu dla pracownika zatrudnionego na umowę o pracę wynoszącym 222,19 zł brutto).
