Wbrew pozorom wcale nie jest tak, że w każdym przypadku przedsiębiorca musi płacić wysokie, ryczałtowe składki ZUS. W styczniu 2019 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, która wprowadziła zmiany w tej kwestii. Niektóre firmy, po spełnieniu odpowiednich warunków, mogą zatem płacić składki ZUS od przychodu.
Składki ZUS od przychodu, czyli tzw. „mały ZUS” – kto może z niego skorzystać?
Podstawowy warunek: składki ZUS od przychodu mogą płacić te firmy, których roczny przychód osiągnięty w roku poprzednim nie przekracza 30-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przedsiębiorca, który chce policzyć, jakiej kwoty rocznego przychodu nie może przekroczyć, by móc płacić składki ZUS od przychodu, powinien brać pod uwagę wysokość minimalnego wynagrodzenia również z poprzedniego roku. Jeśli przedsiębiorca prowadził działalność tylko przez część roku, limit jest odpowiednio niższy.
Mały ZUS dotyczy osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz osób współpracujących przy prowadzeniu tej działalności.
Co ważne, nie ma jednocześnie znaczenia, jaki dokładnie przychód przedsiębiorca osiąga danego miesiąca; obowiązuje „rozliczenie roczne”. To oznacza, że dla ustawodawcy nie ma żadnego znaczenia, czy miesięczny przychód przedsiębiorcy jest proporcjonalny, czy też np. jednego miesiąca osiągnął 3 tys. zł przychodu, a drugiego – 8. Ważne jedynie, by przychód firmy za rok poprzedni nie był wyższy niż obowiązujący w danym momencie próg.
Ustawodawca określił jednak pewne wyjątki
W niektórych przypadkach nawet nieosiągnięcie przychodu wyższego niż 30-krotność minimalnego wynagrodzenia w poprzednim roku nie będzie wcale zwalniać z ryczałtowego ZUS-u. Chodzi o osoby, które wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy. A konkretniej – jeśli wcześniej dana osoba była zatrudniona na podstawie umowy o pracę u danego pracodawcy, a przed dniem otworzenia firmy pracowała u niego jeszcze w tym samym roku kalendarzowym, w którym otworzyła firmę lub w poprzednim, to nie może skorzystać z opcji małego ZUS-u.
Dodatkowo firmy muszą pamiętać, że nie tylko przychód nie może przekraczać określonego progu, ale również że prowadzenie działalności w roku poprzednim nie mogło trwać krócej niż 60 dni. To oznacza, że przedsiębiorca, który założy firmę np. na miesiąc przed końcem 2019 r., w 2020 r. z niższego ZUS-u nie będzie mógł skorzystać.
Ile w takim razie wynoszą składki ZUS od przychodu?
Niższe składki ZUS dotyczą jedynie składek na Fundusz Pracy oraz tych na ubezpieczenie społeczne. Przedsiębiorcy, którzy skorzystają z małego ZUS-u, płacą natomiast taką samą składkę zdrowotną jak wcześniej.
Zgodnie z przepisami, podstawę wymiaru składek w przypadku małego ZUS stanowi średni miesięczny przychód przedsiębiorcy w poprzednim roku pomnożony przez ustalony współczynnik. Aby obliczyć średni miesięczny przychód, należy roczny przychód z poprzedniego roku podzielić przez liczbę dni prowadzenia działalności w roku poprzednim, a otrzymany wynik pomnożyć przez 30.
Aby natomiast obliczyć współczynnik, należy prognozowane przeciętne wynagrodzenie na dany rok podzielić przez minimalne wynagrodzenie obowiązujące w styczniu danego roku, a następnie otrzymany wynik pomnożyć przez 0,24. Przedsiębiorca jednak nie musi sobie zawracać głowy obliczaniem tego współczynnika, ponieważ Prezes ZUS publikuje wysokość współczynnika na dany rok.
Na podstawie obliczonej podstawy wymiaru składek należy wyliczyć poszczególne składki – czyli składkę na Fundusz Pracy, emerytalną, rentową, chorobową i wypadkową. Do tego przedsiębiorca musi pamiętać o opłaceniu składki zdrowotnej.
Dolna i górna wysokość składek ZUS
Wyliczone składki nie mogą być niższe niż wysokość składki preferencyjnej. Z kolei górna granica to po prostu wysokość stawki ryczałtowej.
Ważna uwaga dla przedsiębiorców jest również taka, że składki. ZUS od przychodu można opłacać jedynie przez 36 miesięcy zawartych w okresie kolejnych 60 miesięcy. To oznacza, że przez trzy lata przedsiębiorca może (chociaż nie musi) niższe składki, ale przez kolejne dwa jest zmuszony wrócić do stawki ryczałtowej. Dopiero po tym czasie może z powrotem uzależnić swoją składkę ZUS od przychodu (ale znowu tylko na maksymalnie trzy lata).
Uwaga: „mały ZUS” był wcześniej używany potocznie w odniesieniu do dotychczasowej ulgi dla nowych firm, czyli dla preferencyjnych składek. Obecnie jednak pojęcie „mały ZUS” odnosi się do ulgi obowiązującej od 1 stycznia 2019 r.
