Prawo spadkowe w szerokim ujęciu dotyczy każdego człowieka. Można to także odnieść do instytucji testamentu. Mimo że ma on z natury rzeczy luźną formę, to aby był skutecznym oświadczeniem woli, musi być zgodny z obowiązującym prawem. Testament napisany na komputerze i podpisany własnoręcznie — czy jest ważny?
Testament napisany na komputerze i podpisany własnoręcznie
O testamentach pisaliśmy już nieraz, ale jest to problematyka niezwykle istotna. Pytań w tym zakresie może być wiele, a niektóre z nich wynikają z pewnej faktyczności. Tak też ma to miejsce w odniesieniu do niniejszego tematu. Testamenty spisywane są bardzo często przez osoby starsze, które mają nierzadko problemy z motorycznością i precyzyjnym pisaniem. Testamenty własnoręczne sporządzane przez osoby starsze często są po prostu nieczytelne, co może skutkować tym, że wola spadkodawcy nie zostanie w pełni zrealizowana.
Pojawiają się zatem pomysły, by testament sporządzić na komputerze, a jedynie opatrzeć go własnoręcznym podpisem. Czy taka praktyka jest dopuszczalna? Cóż — nie jest. Obowiązujące prawo reguluje instytucję testamentu holograficznego w art. 949 Kodeksu cywilnego:
§ 1. Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.
§ 2. Jednakże brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
Testament musi być zatem sporządzony własnoręcznie w całości. Sam podpis, także niezbędny, jest jednym z warunków, ale nie stanowi jedynego warunku.
Nie można się zatem posłużyć pismem ręcznym innej osoby, komputerem czy maszyną do pisania.
Czy jest jakieś wyjście?
Jeżeli sporządzenie testamentu holograficznego skutkowałoby możliwością powstania dokumentu choć ważnego, to trudnego w ewentualnej interpretacji (na przykład z uwagi na nieostre pismo), warto zastanowić się nad możliwością skorzystania z innej formy testamentu. Odsyłam do wpisu, który odnosi się do rodzajów testamentów w Polsce, ale od razu wskazuję na art. 950 k.c., tj. testament notarialny.
Jest on sporządzany przez notariusza, a więc profesjonalnego prawnika, stanowi w istocie dokument urzędowy, a także przechowywany jest we właściwej kancelarii notarialnej. Zalet jest oczywiście więcej, o czym można przeczytać w tekście dotyczącym różnic pomiędzy testamentem własnoręcznym a notarialnym.
Oczywiście istnieje możliwość sporządzenia testamentu alograficznego, ale jest to forma raczej rzadko stosowana. Ten polega bowiem na oświadczeniu woli ustnie — w obecności dwóch świadków — przed właściwym urzędem (wójtem/burmistrzem/prezydentem miasta, starostą, marszałkiem województwa, sekretarzem powiatu albo gminy lub kierownikiem urzędu stanu cywilnego).
Inną sferą są testamenty szczególne, które zastosowanie mają w przypadkach ekstraordynaryjnych, głównie odnoszących się do obawy rychłej śmierci.
