Formy testamentów w Polsce są ściśle uregulowane w kodeksie cywilnym. Testament wzajemny nie został wymieniony w zamkniętym katalogu wskazanym przez ustawodawcę. Tymczasem wiele osób dokonuje rozrządzenia swoim majątkiem właśnie w taki sposób. Czy zatem takie testamenty są ważne i wywierają zamierzone skutki?
Testamenty wspólne oraz małżeńskie to nie to samo co testament wzajemny
W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że testament wzajemny często mylony jest z testamentem wspólnym. Tymczasem są to dwa zupełnie różne dokumenty. Testament wspólny sporządzany jest przez dwie osoby, które w jednym testamencie dokonują rozrządzenia zgromadzonego za życia majątku. Na koniec oboje składają pod nim swój podpis. Taki testament jest spotykany w innych ustawodawstwach, ale z całą pewnością nie może być ważnie sporządzony w Polsce. Zgodnie z naszym prawem testament może bowiem sporządzić tylko jedna osoba.
Podobnie sprawa wygląda z testamentem małżeńskim. W zasadzie różni się on od testamentu wspólnego jedynie tym, że osoby go sporządzające pozostają ze sobą w związku małżeńskim. Tego typu dokument także nie jest jednak przewidziany przez kodeks cywilny i stanowiłby złamanie reguły dopuszczającej rozrządzenie dokonane tylko przez jedną osobę.
Zupełnie odrębnym dokumentem od wyżej wymienionych jest testament wzajemny. Sporządzają go bowiem dwie osoby, które nie muszą być w żaden sposób ze sobą spokrewnione lub spowinowacone. Co istotne rozrządzenie dokonywane jest odrębnie przez każdego z nich na dwóch osobnych dokumentach. Testatorzy powołują w tym przypadku do całego spadku drugą osobę na zasadzie wyłączności. Z punktu widzenia prawa tego typu dokumenty nie są ze sobą w żaden sposób połączone i stanowią dwa samodzielne testamenty. Dlatego też testament wzajemny jest w Polsce dopuszczalny.
Jak sporządzić testament wzajemny?
Biorąc pod uwagę fakt, że w kodeksie cywilnym brak jest odrębnych regulacji dotyczących testamentu wzajemnego, ustawodawca nie przewidział też szczególnej formy dla takiego rozrządzenia. Tym samym osoby chcące rozrządzić swoim majątkiem w ten sposób mogą to zrobić samodzielnie, bez udziału notariusza, ale trzeba wiedzieć jak to zrobić.
Jeśli nie czujemy się na siłach, by odręcznie spisać testament warto skorzystać z pomocy profesjonalisty. Takim będzie rzecz jasna notariusz, który sporządzając testament notarialny zadba o to, by wszystkie przewidziane prawem wymogi zostały zachowane. Może się też okazać, że w przyszłości łatwiej będzie odnaleźć dokument sporządzony u rejenta. W przypadku testamentów własnoręcznych ryzyko braku jego zagubienia jest zwykle wyższe.
Kiedy testament wzajemny jest dobrym rozwiązaniem?
Testament wzajemny może być świetnym pomysłem w co najmniej kilku sytuacjach. Przede wszystkim mam tu na myśli bezdzietnych małżonków. W przypadku powołania przez małżonków do całości spadku siebie nawzajem wykluczamy ewentualny udział w masie spadkowej rodziców zmarłego lub jego rodzeństwa. Należy bowiem pamiętać, że w sytuacji dziedziczenia ustawowego, przy braku zstępnych, majątek po zmarłym wcale nie trafia w całości do jego małżonka. Spadkobiercami są też rodzice lub rodzeństwo, co może przysporzyć kłopotów. Testament wzajemny takie sytuacje wyklucza i jest coraz częściej spotykany w polskich realiach, choć niektórzy nawet nie zdają sobie sprawy, że ich testament nosi taką właśnie nazwę.
Co więcej, skorzystanie z testamentu wzajemnego może być też dobrym pomysłem w sytuacji, gdy małżonkowie mają małoletnie dzieci. W przypadku śmierci męża lub żony dziedziczenie ustawowe przypada bowiem na drugiego z małżonków i ich wspólne dzieci. Ze względu na brak pełnej zdolności do czynności prawnych małoletnich, a więc możliwości decydowania o sprawach majątkowych, taka sytuacja może rodzić rozmaite problemy. Sprzedaż domu, czy samochodu wchodzącego wcześniej do majątku wspólnego małżonków będzie bowiem wymagała zgody sądu, który stoi na straży dobra małoletnich dzieci.
Na koniec warto przypomnieć, że testament wzajemny może być też sporządzony przez osoby w żaden sposób nie powiązane ze sobą więzami krwi, powinowactwa czy małżeństwa. Mogą to więc być dobrzy przyjaciele, czy po prostu partnerzy żyjący w związkach nieformalnych. Wszystko zależy od samych testujących, którzy w tym zakresie mają pełną dowolność.
