Z umową przedwstępną mamy do czynienia najczęściej w kontekście sprzedaży mieszkania. Zastosowanie znajduje ona jednak także w prawie pracy. Potencjalny pracownik i przyszły pracodawca mogą podpisać taką umowę, zobowiązując się do nawiązania w przyszłości stosunku pracy.
Umowa przedwstępna uregulowana jest w Kodeksie cywilnym, a nie Kodeksie pracy. Zgodnie jednak z artykułem 300. Kodeksu pracy:
W sprawach nie unormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.
Tym samym pracodawca może więc zawrzeć umowę, w której zobowiąże się do zatrudnienia w przyszłości konkretnego pracownika. Tak samo poprzez umowę przedwstępną o pracę potencjalny pracownik może zobowiązać się, że podejmie określone zatrudnienie.
Po co podpisywać umowę przedwstępną?
Strony mogą zdecydować się na zawarcie umowy przedwstępnej, gdy z powodu różnych przeszkód nie są w stanie natychmiast nawiązać stosunku pracy. Taka sytuacja może mieć miejsce chociażby, gdy pracownik ma długi okres wypowiedzenia u poprzedniego pracodawcy. Umowa przedwstępna o pracę sprawdzi się także, gdy przed podjęciem zatrudnienia konieczne jest uzyskanie dodatkowych uprawnień. Czasami też tego rodzaju umowę zawierają firmy, które decydują się na szukanie pracowników jeszcze przed stworzeniem dla nich miejsca pracy.
Co powinno znaleźć się w umowie przedwstępnej?
Umowa przedwstępna o pracę powinna zawierać takie elementy jak:
- Określenie rodzaju umowy,
- Zamieszczenie danych obu stron – przyszłego pracownik i pracodawcy
- Wskazanie rodzaju pracy, miejsca wykonywania pracy i wymiaru czasu pracy
- Określenie stanowiska, na jakie kandydat zostanie przyjęty
- Wskazanie wynagrodzenia dla przyszłego pracownika.
Zdarza się także, że strony w umowie przedwstępnej zamieszczają informację o wysokości kary umownej, którą należy zapłacić w razie uchylenia się od nawiązania stosunku pracy. Nie ma natomiast konieczności wskazania terminu zawarcia umowy przyrzeczonej. Zgodnie z Kodeksem cywilnym w takiej sytuacji umowa przyrzeczona powinna być zawarta w terminie wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania zawarcia umowy. Jednak z pewnym ograniczeniem – zawarcia umowy przyrzeczonej nie można żądać po upływie roku od umowy przedwstępnej.
Inne skutki niewywiązania się z umowy dla pracodawcy i pracownika
W sytuacji, gdy umowa o pracę nie została zawarta z winy pracodawcy, pracownik ma dwie możliwości. Po pierwsze może żądać zawarcia umowy na drodze sądowej, po drugie – ubiegać się o odszkodowanie. Odszkodowanie to ma zrekompensować szkody poniesione przez pracownika, który liczył na zawarcie umowy przyrzeczonej. Nie mogą to być jednak utracone korzyści, a jedynie szkoda rzeczywista – związana z kosztami zawarcia umowy. Żądana kwota nie może też przewyższać trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę, jaką wykonywałby pracownik w przypadku zawarcia umowy.
Jeżeli natomiast to potencjalny pracownik uchyla się od zawarcia umowy przyrzeczonej, pracodawca ma ograniczone możliwości. Może żądać jedynie odszkodowania za straty poniesione w związku z tym, że liczył na zawarcie umowy. Nie ma natomiast prawa domagać się na drodze sądowej podpisania umowy o pracę.
