Tegoroczna wiosna przyniosła nam wyjątkowo kapryśną pogodę. Czy lato będzie lepsze? Możemy się prędzej czy później spodziewać upalnych dni. To z kolei oznacza, że przedsiębiorcy zatrudniający pracowników będą musieli wywiązać się z kilku obowiązków. Upał w firmie to przede wszystkim konieczność zapewnienia zimnych napojów.
Przepisy BHP dotyczące pracy w wysokich temperaturach nie uległy jeszcze zmianie
Początek kalendarzowego lata stanowi zapowiedź nieuchronnych upałów, które prędzej czy później pojawią się w nadchodzących miesiącach. Co prawda tegoroczny maj przyniósł nam pogodową anomalię i najniższe temperatury od 34 lat, ale lipiec i sierpień najpewniej nie zawiodą miłośników wysokiej temperatury. Rzadko kiedy należą do nich pracownicy, którzy w upalne dni z wytęsknieniem wyczekują końca dnia pracy. Z punktu widzenia przedsiębiorcy upał w firmie to kłopot. Pracownicy pracują mniej wydajnie, do tego ustawodawca nakłada na nich określone obowiązki.
Warto w tym momencie wspomnieć, że przygotowywane nowe przepisy dotyczące postępowania w warunkach wysokiej temperatury w pracy nie zostały uchwalone. Projekt stosownego rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów BHP cały czas znajduje się na etapie opiniowania. Tegoroczne lato upłynie nam więc pod reżimem tych samych przepisów, z których korzystamy od lat.
Co dokładnie pracodawca musi zapewnić swoim pracownikom w upalne dni? Podstawowym obowiązkiem jest dostarczanie napojów. Wynika on przede wszystkim z §4 specjalnego rozporządzenia w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów.
1. Pracodawca zapewnia napoje pracownikom zatrudnionym:
1) w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25ºC,
[…]
3) przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10°C lub powyżej 25°C,
4) przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,
5) na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28ºC.
2. Pracodawca zapewnia pracownikom napoje w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników, odpowiednio zimne lub gorące w zależności od warunków wykonywania pracy, a w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1 – napoje wzbogacone w sole mineralne i witaminy.
Jakie to powinny być napoje? W szczególnych przypadkach będą to produkty wzbogacone w sole mineralne i witaminy. Wymaganie to nie dotyczy typowych stanowisk, na przykład przy pracy biurowej. Najlepszym rozwiązaniem wydają się niedosładzane soki owocowe, napoje izotoniczne albo po prostu woda mineralna.
Najlepszą radą na upał w firmie jest zamontowanie skutecznej klimatyzacji w pomieszczeniach
Obowiązek zapewnienia napojów pracownikom pracującym na otwartej przestrzeni obowiązuje zawsze, gdy temperatura przekracza 25°C. Na szczęście zakup napojów wynikający z przepisów BHP jak najbardziej stanowi dość typowy koszt uzyskania przychodu w podatku dochodowym.
Upał w firmie może jednak nie powodować dla nasz dodatkowych kosztów, jeżeli nasi pracownicy pracują wyłącznie w pomieszczeniach. Wówczas wystarczy, że są one klimatyzowane. Jeżeli utrzymujemy temperaturę poniżej 28ºC, to opisany wyżej obowiązek nas nie dotyczy. Należy jednak pamiętać, że akurat zapewnienie dostępu przynajmniej do wody pitnej stanowi całoroczny obowiązek pracodawcy, który wynika z §112 wspomnianego wyżej rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów BHP.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić wszystkim pracownikom wodę zdatną do picia lub inne napoje, a pracownikom zatrudnionym stale lub okresowo w warunkach szczególnie uciążliwych zapewnić oprócz wody, inne napoje. Ilość, rodzaj i temperatura tych napojów powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy i potrzeb fizjologicznych pracowników. Szczegółowe zasady zaopatrzenia w napoje pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych określają odrębne przepisy.
Co w sytuacji, gdy nie jesteśmy w stanie zapewnić ani rozsądnej temperatury, ani napojów? Wówczas nasi pracownicy mają prawo odmówić wykonywania pracy. Zezwala im na to art. 210 kodeksu pracy. Wystarczy, że zawiadomią o tym fakcie przełożonego. Upadł w firmie niewątpliwie będzie zawsze stanowić zagrożenie dla zdrowia pracowników.
Nie myślmy sobie, że zatrudnianie personelu na umowach cywilnoprawnych albo w ramach kontraktów B2B zwalnia przedsiębiorcę z obowiązków. Akurat bezpieczeństwo i higiena pracy to jedna z nielicznych kwestii, w których ustawodawca wprost zrównał status pracowników i nie-pracowników.
Interesującym nas przepisem jest art. 304 kodeksu pracy. Wymienieni w nim wprost są osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osoby prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą na rzecz innej firmy. Ustawodawca uwzględnił także uczniów i studentów, a więc ewentualnych praktykantów. Równocześnie przestrzeganie przepisów BHP stanowi jeden z kluczowych obowiązków pracodawcy.
