Wypłata premii a wypłata nagrody to dwie różne kwestie. Dodatkowe wynagrodzenie to szansa na podreperowanie domowego budżetu, jednak pracownicy często mylą te dwa pojęcia. A ich rozróżnienie jest ważne, ponieważ wypłaty premii pracownik może się domagać, a wypłata nagrody jest uzależniona od woli pracodawcy.
Podstawa wypłaty premii i nagrody
O ile w przypadku niektórych zawodów wypłata dodatkowego wynagrodzenia jest ustawowo zagwarantowana – mowa oczywiście o tzw. trzynastkach, wielu pracodawców, chcąc zachęcić pracowników do wybrania akurat ich firmy, decyduje się na wprowadzenie premii i nagród u siebie. W takiej sytuacji podstawą do wypłaty dodatkowych pieniędzy jest regulamin wynagradzania.
W takim regulaminie można wyróżnić dwa typy dodatkowych świadczeń pieniężnych. Pierwszy to premia, czyli dodatkowe wynagrodzenie, które są wypłacone pracownikowi po spełnieniu określonych warunków (na przykład po przepracowaniu roku u danego pracodawcy bez żadnej nagany, czy nieusprawiedliwionych nieobecności w pracy). Drugi to nagroda, czyli dodatkowe świadczenie pieniężne, zależne od uznania pracodawcy (na przykład nagroda za szczególne osiągnięcia pracownika).
Wypłata premii a wypłata nagrody – czym różnią się te dwa pojęcia?
Oczywiście pracodawca może próbować różnie nazywać te dodatkowe świadczenia pieniężne – na przykład w zapisie o przyznawaniu nagrody stwierdzić, że aby ją otrzymać, wystarczy przepracować rok kalendarzowy w jego firmie i ani razu się nie spóźnić do pracy – w takiej jednak sytuacji, gdy pracodawca wypłaci dodatkowe pieniądze, będzie to wypłata premii – niezależnie od tego, jaka nazwa funkcjonuje w regulaminie wynagradzania. Podkreślił to Sąd Apelacyjny w Szczecinie w 2019 roku (III APa 6/18), wskazując, że:
Nazwanie premii „nagrodą” o charakterze „uznaniowym” nie przesądza o jej charakterze, o ile zostały sprecyzowane kryteria jej przyznania. Jeżeli warunki premiowania są określone w sposób na tyle konkretny, by mogły podlegać kontroli, to świadczenie ma charakter premii. Fakt zaś spełnienia tych warunków jest źródłem praw pracownika do premii. W takim przypadku decyzja w sprawie przyznania premii nie zależy od swobodnego uznania podmiotu zatrudniającego, lecz od wypełnienia podlegających kontroli warunków określonych w regulaminie, a dotyczących zarówno prawa do premii, jak i jej wysokości.
Aby więc zrozumieć, z jakim świadczeniem mamy styczność, należy nie tylko przeczytać nazwy zapisane w regulaminie wynagradzania, ale również zrozumieć charakter danej wypłaty dodatkowych pieniędzy. A jest to bardzo istotne dla pracowników, ponieważ czasem będą mogli domagać się wypłaty dodatkowych pieniędzy, nawet jeżeli pracodawca nie chce tego zrobić.
Wypłata premii to obowiązek, a nagroda faktycznie jest uznaniowa
Skoro wypłata premii jest uzależniona od spełnienia przez pracownika określonych warunków, to pracownik, który spełnił te warunki, ma prawo się jej domagać. Podkreślił to Sąd Apelacyjny w Szczecinie, w cytowanym wyżej wyroku. Jak podkreślił skład sędziowski:
Różnica między nagrodą a premią polega na tym, że nagroda nie jest uzależniona od dopełnienia przez pracownika konkretnych warunków, a jej przyznanie zależy od uznania zakładu pracy; przy czym przed przyznaniem przez zakład pracy nagrody po stronie pracownika nie powstaje prawo podmiotowe do jej żądania. W odróżnieniu od nagrody prawo podmiotowe pracownika do premii powstaje w razie dopełnienia warunków premiowania przewidzianych w regulaminie (lub innym dokumencie źródłowym), a przyznanie pracownikowi premii nie jest uzależnione od uznania zakładu pracy, lecz od dopełnienia przez pracownika wspomnianych warunków.
Oznacza to, że jeżeli pracodawca uzależnił wypłatę premii (nawet jeżeli nazwał ja nagrodą) od przepracowania u niego roku kalendarzowego i na przykład (w branży przedstawicielstwa handlowego) nawiązania dwóch umów na dostawy danych produktów miesięcznie, to pracownik, który spełnił te warunki, może domagać się wypłaty dodatkowego świadczenia. Jeżeli pracodawca nie chce mu go przyznać, pracownik może udać się z tą sprawą nawet do sądu pracy.
