Płatnicy mają już ponad 19 miliardów złotych długu wobec ZUS. W razie problemów warto próbować się dogadać

O prawie 12% więcej niż rok wcześniej wyniosło zadłużenie płatników wobec ZUS. Aktywni przedsiębiorcy są winni organowi rentowemu już 19,4 miliardów złotych. Problemy z regularną płatnością składek dotykają zatem ponad 22% zobowiązanych. Nie wszyscy z nich starają się znaleźć rozwiązanie na wyjście z kłopotów. Tych jest z kolei sporo – odroczenie, rozłożenie na raty, a nawet umorzenie płatności.

Rosnące zadłużenie płatników wobec ZUS może niepokoić

Prawie 628 tysięcy płatników składek na koniec 2023 roku miało problem z terminowym opłacaniem należności. Takie dane płyną z analizy przeprowadzonej przez Monday News. Co ciekawe, jest to o 0,4% mniej niż w 2022 roku. Łączna suma zadłużenia poszła jednak mocno w górę. Na zamknięciu ubiegłego roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych miał w swoich zestawieniach aż 19,4 miliarda złotych nieopłaconych składek. To oznacza aż 12% wzrost w relacji rok do roku.

Rekordzista zalega polskiemu fiskusowi 822,2 miliony złotych. Najmniejsza zaległość wynosi z kolei 1 grosz. Średnie zadłużenie wzrosło do 31 tysięcy złotych, podczas gdy pod koniec 2022 roku było to 28 tysięcy złotych. Rosnące wartości w niemal wszystkich statystykach z pewnością mogą martwić, bo świadczą o stanie finansów polskich przedsiębiorców.

Przede wszystkim jednak wyraźnie widać, że daniny okołopodatkowe są gigantycznym obciążeniem dla osób kierujących firmą i zatrudniających pracowników. Co więcej, skoro liczba zadłużonych delikatnie spadła, a łączny dług poszedł mocno w górę oznacza to, że niektórzy płatnicy wpadają w spiralę zadłużenia. Stąd niedaleko już do redukcji etatów, cięcia kosztów i ostatecznej upadłości. Obiecujące mogą być prognozy, które zakładają poprawę sytuacji gospodarczej, a co za tym idzie malejące zadłużenie płatników wobec ZUS. Pomimo tego warto wiedzieć, że w przypadku problemów organ rentowy często wyciąga pomocną dłoń.

Odroczenie terminu płatności i rozłożenie na raty to podstawowe narzędzia pomocy

Każdy z płatników mający chwilowe problemy finansowe może wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o odroczenie terminu płatności bądź rozłożenie zaległości na raty. Co oczywiste, swoją prośbę należy udokumentować stosownym dokumentami. W przypadku odroczenia wniosek należy złożyć najpóźniej w dniu płatności składek. Trudno bowiem żeby organ przesuwał termin płatności dla zaległych już danin.

W obu przypadkach ZUS udziela pomocy poprzez zawarcie stosownej umowy z przedsiębiorcą. Pozwala to uniknąć naliczania odsetek za zwłokę oraz ewentualnej egzekucji. W sytuacji, gdy dłużnik nie wypełnia obowiązków umownych istnieje jeszcze szansa na wnioskowanie o utrzymanie porozumienia. Dopiero w kolejnym kroku Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyduje się zwykle na zerwanie umowy, co dla płatnika oznacza konieczność uiszczenia w krótkim czasie całej należności. Co gorsza, do należności głównej naliczone zostaną stosowne odsetki.

Za skorzystanie z odroczonego terminu płatności lub rozłożenia zaległości na raty organ rentowy nie powiększa sumy dłużnej. Płatnik jest jednak zobowiązany do uiszczenia opłaty prolongacyjnej wynoszącej 50% stawki odsetek za zwłokę obowiązującej w dniu podpisania umowy.

Umorzenie to rozwiązanie na wyjątkowe sytuacje

Najdalej idącą formą wsparcia dla zadłużonych płatników jest umorzenie ich zaległości. Taka pomoc została jednak przewidziana jedynie na ściśle określone przypadki. W przeciwnym razie organ rentowy co rusz borykałby się z niezliczoną liczbą wniosków w tym zakresie. ZUS może zatem umorzyć dług w sytuacji stwierdzenia całkowitej nieściągalności należności lub szczególnie trudnej sytuacji finansowej i rodzinnej płatnika.

W tym pierwszym przypadku chodzi o następujące sytuacje:

1. dłużnik zmarł nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie;
2. sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie upadłościowe z powodu braku posiadania majątku pozwalającego na pokrycie chociażby kosztów postępowania;
3. nastąpiło zaprzestanie prowadzenia działalności przy jednoczesnym braku majątku, z którego można egzekwować należności, małżonka, następców prawnych, możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa;
4. nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym;
5. wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym;
6. nie nastąpiło zaspokojenie należności w umorzonym postępowaniu upadłościowym;
7. ogłoszono upadłość konsumencką;
8. naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję;
9. jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.

Z kolei za szczególnie trudną sytuację finansową i rodzinną uważa się przypadki:

• gdy opłacenie należności z tytułu składek pozbawiłoby zobowiązanego i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych;
• poniesienia strat materialnych w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia powodujących, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić zobowiązanego możliwości dalszego prowadzenia działalności;
• przewlekłej choroby zobowiązanego lub konieczności sprawowania opieki nad przewlekle chorym członkiem rodziny, pozbawiającej zobowiązanego możliwości uzyskiwania dochodu umożliwiającego opłacenie należności.

W przypadku pozytywnej decyzji ZUS-u umorzeniu podlegają nie tylko składki, ale też odsetki za zwłokę, koszty upomnienia i dodatkowej opłaty. Co ważne, złożenie wniosku w tym przedmiocie nie stanowi ustawowej przesłanki do zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Dodatkowo procedowanie umorzenia nie wstrzymuje naliczania odsetek za zwłokę w opłacaniu składek.

Pozytywną wiadomością dla zadłużonych płatników może być fakt, że w praktyce fiskus chętnie pomaga tym, którzy chcą skorzystać ze wskazanych form wsparcia. Tym samym w przypadku pogorszenia sytuacji finansowej warto skontaktować się z właściwym oddziałem i omówić dostępne warianty. Wpadanie w spiralę zadłużenia oraz konieczność płacenia wysokich odsetek za zwłokę z pewnością nie pomogą bowiem wyjść na prostą.