Według założeń projektu żandarmi otrzymają szersze kompetencje, które pozwolą im działać szybciej i skuteczniej, bez konieczności każdorazowego angażowania innych służb. Zaplanowane zmiany nie będą generować dodatkowych kosztów dla MON-u i nie przewidują zwiększenia liczby etatów w formacji. Resort obrony zakłada, że projekt trafi pod obrady Rady Ministrów w pierwszym kwartale 2026 roku.
Cywil już tak łatwo nie wywinie się żandarmowi
Największą nowością jest rozszerzenie katalogu osób, wobec których Żandarmeria Wojskowa będzie mogła podejmować działania. Projekt zakłada, że żandarmi będą mogli legitymować i przesłuchiwać nie tylko żołnierzy, ale także świadków i cywilów współdziałających z wojskowymi podczas popełniania czynu zabronionego. Dzięki temu formacja zyska narzędzia do samodzielnego zabezpieczania materiału dowodowego.
Nowelizacja przewiduje także możliwość interwencji żandarmów wobec osób utrudniających pracę ŻW podczas zabezpieczania uroczystości państwowych, wojskowych czy międzynarodowych. Żandarmi będą mogli reagować również w przypadku cywilów posiadających broń lub sprzęt wojskowy pochodzący z przestępstwa. Uzyskają nawet prawo do kontrolowania uczestników przetargów i zamówień publicznych realizowanych na rzecz wojska.
Sprawdź polecane oferty
RRSO 20,77%
Żandarmi jako oskarżyciele publiczni w sprawach wykroczeń
Projekt ustawy wzmacnia pozycję Żandarmerii Wojskowej w zakresie postępowań karnych i wykroczeniowych. Formacja zyska status oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenia popełnione przez osoby znajdujące się we właściwości ŻW. To oznacza, że żandarmi będą mogli samodzielnie prowadzić czynności wyjaśniające, a także nakładać mandaty w szerszym zakresie.
MON wskazuje, że obecnie wiele spraw nie kończy się ukaraniem winnych, ponieważ wymaga dodatkowych działań dowódców lub innych organów. Po zmianach uproszczone procedury pozwolą skrócić czas postępowań. Nowelizacja zakłada również wprowadzenie kontratypu, który wyłączy odpowiedzialność karną żandarmów podczas działań operacyjnych, do których zalicza się np. przyjęcie korzyści majątkowej.
Żandarmi sprawdzą, kto ma prawo do munduru i odznak
W projekcie przewidziano rozszerzenie uprawnień żołnierzy ŻW w ruchu drogowym. Dotychczas mogli oni kierować ruchem jedynie w wyjątkowych sytuacjach, np. przy przejazdach kolumn wojskowych. Po nowelizacji będą mogli wydawać polecenia i sygnały uczestnikom ruchu w każdej sytuacji, gdy będzie tego wymagało bezpieczeństwo.
Żandarmi uzyskają możliwość podjęcia czynności wobec wszystkich uczestników wypadków z udziałem wojskowych pojazdów, od zabezpieczenia śladów po sprawdzanie dokumentów i uprawnień.
Istotną zmianą będzie także prawo do sprawdzania, czy dana osoba ma prawo nosić mundur lub odznaki wojskowe. Do tej pory żandarmi nie mogli interweniować wobec cywilów podszywających się pod żołnierzy.
