Kodeks pracy dopuszcza zatrudnianie osób poniżej 18 roku życia. Młodociani mają więc okazję nie tylko dorobić, ale także zdobyć doświadczenie zawodowe. Dla pracodawcy zatrudnienie młodocianego pracownika to z jednej strony korzyść w postaci możliwości uzyskania dofinansowania, z drugiej natomiast szereg dodatkowych obowiązków.
Kim jest pracownik młodociany?
Jak stanowi art. 190 Kodeksu pracy
Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat.
Co do zasady dozwolone jest zatrudnianie pracownika młodocianego, który ukończył co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową, a także przedstawił świadectwo lekarskie poświadczające, że dana praca nie będzie stanowiła zagrożenia dla jego zdrowia. Zatrudniona może zostać także osoba, która wprawdzie ukończyła ośmioletnią szkołę, ale wiek 15 lat osiągnie dopiero w roku zatrudnienia. Nawet brak spełnienia tych wymogów nie będzie jednak wykluczał zatrudnienia, ale wówczas możliwe to będzie tylko w celu przygotowania zawodowego lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy.
Zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego
Młodociany nieposiadający kwalifikacji zawodowych będzie mógł zostać zatrudniony w celu przygotowania zawodowego. Obie strony będą czerpać z tego tytułu korzyści. Młodocianemu praca pozwoli zdobyć odpowiednie umiejętności i doświadczenie. Pracodawca będzie natomiast mógł otrzymać zwrot kosztów kształcenia, zawierając umowę o refundację wypłaconych wynagrodzeń oraz składek na ubezpieczenia społeczne.
Zatrudnienie młodocianego pracownika do prac lekkich
Młodociany może zostać także zatrudniony do wykonywania prac lekkich, czyli takich, które nie powodują zagrożenia dla zdrowia, życia czy rozwoju psychofizycznego i pod warunkiem, że nie będą mu utrudniać wypełniania obowiązku szkolnego. Zatrudnienie pracownika młodocianego wymagać będzie od pracodawcy sporządzenia wykazu prac lekkich z uwzględnieniem warunków pracy i stanowiska. Pracodawca będzie też musiał dopilnować, by w wykazie nie znalazł się szereg prac wzbronionych młodocianym. Wymiar oraz rozkład czasu prac lekkich musi być dostosowany do liczby godzin nauki oraz rozkładu zajęć szkolnych. W okresie roku szkolnego młodociany będzie mógł pracować do 12 godzin tygodniowo, przy czym w dniu, w którym ma zajęcia szkolne, praca będzie mogła trwać maksymalnie dwie godziny. W okresie ferii szkolnych młodociany będzie mógł natomiast pracować maksymalnie 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Co więcej, ten sam limit będzie obowiązywał w przypadku jednoczesnego zatrudnienia u kilku pracodawców.
Jak powinna wyglądać umowa z młodocianym pracownikiem?
Zatrudnienie pracownika młodocianego wiąże się ze szczególnymi wymogami umowy o pracę. Jeśli jest to umowa w celu przygotowania zawodowego powinna ona określać rodzaj przygotowania zawodowego, czas trwania i miejsce pracy, sposób dokształcania teoretycznego oraz wysokość wynagrodzenia. Pracodawca będzie mieć także ograniczone możliwości wypowiedzenia umowy. Będzie to możliwe w razie niewypełnianie przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o pracę lub obowiązku dokształcania się, stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, a także w trzech przypadkach dotyczących samego pracodawcy – ogłoszenia upadłości lub likwidacji oraz reorganizacji zakładu pracy, która uniemożliwi kontynuowanie przygotowania zawodowego.
Ile może pracować młodociany?
Kodeks pracy co do zasady przewiduje zatrudnienie w wymiarze 8 godzin na dobę i 40 tygodniowo. W przypadku młodocianych obowiązują jednak inne regulacje. Wiek pracownika młodocianego poniżej 16 lat wyklucza możliwość pracy powyżej 6 godzin na dobę. Co więcej, gdy dobowy wymiar czasu pracy będzie przekraczać 4,5 godziny, młodocianemu będzie przysługiwać przerwa wliczana do czasu pracy i trwająca nieprzerwanie 30 minut. Zatrudnienie młodocianego pracownika wyklucza także możliwość wykonywania przez niego pracy w godzinach nadliczbowych czy w porze nocnej. Inaczej będzie wyglądała także kwestia nieprzerwanego odpoczynku – pracodawca musi zapewnić młodocianemu aż 14-godzinną przerwę od pracy obejmującą porę nocną, a także w każdym tygodniu nieprzerwaną przerwę trwającą co najmniej 48 godzin.
Urlop pracownika młodocianego
Urlop wypoczynkowy młodocianego uzależniony jest od stażu pracy. Po 6 miesiącach wykonywania obowiązków pracownikowi będzie przysługiwać 12 dni roboczych. Po roku pracy będzie to natomiast aż 26 dni. Dodatkowo pracodawca będzie musiał udzielić urlopu w czasie ferii szkolnych, co może zrobić także zaliczkowo, jeśli w momencie trwania przerwy od nauki szkolnej pracownikowi nie będzie przysługiwać jeszcze prawo do urlopu.
Ile powinien zarabiać młodociany pracownik?
Zasadą pracy jest odpłatność i tak będzie również w przypadku pracownika młodocianego. Podstawą do obliczenia stawki w stosunku procentowym jest przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale według obwieszczenia GUS. Od 1 września 2019 r. do 30 listopada 2019 r. kwoty minimalnego wynagrodzenia pracownika młodocianego wynoszą:
- w pierwszym roku nauki zawodowej – nie mniej niż 5%: 241,96 zł
- w drugim roku – minimum 6%: 290,35 zł
- w trzecim roku – co najmniej 7%: 338,75 zł
- przy przyuczeniu do wykonywania określonej pracy – nie mniej niż 4% przeciętnego wynagrodzenia: 193,57 zł.
