Zwolnienie z podatku od spadku lub darowizny to szansa dla członków najbliższej rodziny na uniknięcie obowiązku podatkowego. To spora ulga, jednak czasem trudno ją wyegzekwować – skarżą się na to osoby, które po otrzymaniu spadku miały ciężkie przejścia z urzędem skarbowym. Sprawą zajął się Rzecznik Praw Obywatelskich.
Dla kogo zwolnienie z podatku od spadku lub darowizny?
W przypadku, gdy darowizna lub spadek pochodzi od osoby najbliższej, można skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku. W przypadku spadków ta możliwość istnieje tylko w sytuacji, gdy zgon spadkodawcy nastąpił w 2007 roku lub później – chcąc uregulować starsze kwestie spadkowe, podatek trzeba będzie zapłacić.
Jednak jeżeli do otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy) doszło po 1 stycznia 2007 roku, można skorzystać nawet z całkowitego zwolnienia od podatku. Dotyczy to najbliższej rodziny, a więc małżonka, zstępnych (nie tylko dzieci, ale również wnuków, czy prawnuków), wstępnych (a więc rodziców, czy dziadków), a także pasierbów, rodzeństwa, ojczyma, czy macochy. Jak widać katalog osób najbliższych w świetle polskiego prawa jest dosyć sporo, sporo jest więc osób uprawnionych do skorzystania ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn.
Oczywiście zwolnienie z podatku od spadku nie jest naliczane automatycznie. Aby z niego skorzystać, trzeba złożyć formularz SD-Z2 i w dodatku zmieścić się w odpowiednim terminie. A termin ten wynosi 6 miesięcy od powstania obowiązku podatkowego (a więc od uprawomocnienia się postanowienia o nabyciu spadku, zarejestrowania poświadczenia dziedziczenia przez notariusza lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowe). Jeżeli zobowiązany nie złoży wspomnianego formularza w tym terminie, będzie musiał zapłacić podatek.
BLACK FRIDAY W MEDIA EXPERT [Reklama]
Teraz za 1899 złotych! Pralka SAMSUNG WW90DG6U25LEU4 AI Control EcoBubble 9kg 1400 obr. Warto jednak wczytać się w warunki sprzedaży ratalnej, ponieważ do uzyskania jest jeszcze niższa cena – 1772,40 zł. Dwie raty spłaca Media Expert. [Zobacz ofertę]
Zwolnienie z podatku od spadku z problemami
W teorii wszystko wygląda pięknie, a spadkobiercy (wiedząc, że gra toczy się niejednokrotnie o sporą kwotę) pilnują terminów i składają stosowne formularze. Niestety, urząd skarbowy często piętrzy problemy. Sprawą zajął się Rzecznik Praw Obywatelskich. Jak wskazuje RPO:
Do Biura RPO nadal wpływają skargi wskazujące na trudności obywateli w skorzystaniu ze zwolnienia w podatku od spadków i darowizn po stracie osoby najbliższej. Zdaniem skarżących, niejednokrotnie przyczyną niedotrzymania ustawowego 6-miesięcznego terminu na zgłoszenie w urzędzie skarbowym nabycia spadku na formularzu SD-Z2 jest brak wiedzy lub niedoinformowanie o tych warunkach formalnych koniecznych do uzyskania zwolnienia.
Z jednej strony, zgodnie ze starą rzymską maksymą, ignorantia iuris nocet (nieznajomość prawa szkodzi). Z drugiej jednak strony odpowiednie instytucje są zobowiązane do informowania załatwiających sprawę o niuansach prawnych, ponieważ przeciętny Polak nie jest specjalistą w zakresie prawa spadkowego, czy też podatków. Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich zaproponował, aby całkowicie znieść konieczność składania wniosków, co zaowocowałoby zwolnieniem spadkobierców z podatku z mocy prawa. Jak podkreślał:
Kwesta uzyskiwania zwolnienia w podatku od spadków i darowizn dla osób najbliższych była już przedmiotem wystąpienia do MF. RPO wskazywał że norma z art. 4a upsid ma cel społeczny. Zasadniczym powodem jej wprowadzenia było zapewnienie szczególnej ochrony majątku najbliższej rodziny przez zniesienie obciążeń podatkowych dla nabywających nieodpłatnie majątek od najbliższych. RPO apelował o rozważenie zasadności rezygnacji z konieczności zgłoszenia w 6-miesięcznym terminie.
Bezduszny fiskus nie chce zmian
Niestety, resort finansów nie podzielił zdania RPO. Zdaniem Ministerstwa Finansów, całkowita rezygnacja z dokonania zgłoszenia nie jest zasadna ze względu na szczelność systemu podatkowego. MF podkreśla jednak, że na bieżąco monitoruje te kwestie, tak aby dokonać odpowiednich zmian w przepisach, które ułatwiłyby skorzystanie ze zwolnienia podatkowego i jednocześnie nie doprowadziłyby do rozszczelnienia systemu podatkowego.
Co więc zrobić, aby zwolnienie z podatku od spadku było dostępne dla wszystkich. Zdaniem RPO problemem może być również niedostateczne informowanie spadkobierców o ich możliwościach i obowiązkach:
Marcin Wiącek prosi min. Andrzeja Domańskiego o stanowisko co do zainicjowania zmian legislacyjnych i wprowadzenia ustawowego obowiązku pouczenia obywatela o warunkach koniecznych dla takiego zwolnienia, który spoczywałby na sądach i na notariuszach. Alternatywnie RPO wnosi o inne działania dla wzmocnienia sytuacji podatników, którzy z niezawinionych przyczyn lub z powodu niedoinformowania nie dopełnili warunków niezbędnych do skorzystania ze zwolnienia. W ocenie RPO otrzymanie przez obywatela klarownego pouczenia mogłoby przyczynić się do zmniejszenia przypadków, gdy z powodu niewiedzy podatnika minął omawiany 6-miesięczny termin.
