Korzystanie z pomocy małżonka czy innego członka rodziny przy prowadzeniu działalności gospodarczej to powszechna praktyka. Nie każdy przedsiębiorca zdaje sobie jednak sprawę, że przepisy ustawy nakładają na niego w takiej sytuacji szereg obowiązków. I to nawet, gdy udzielona pomoc jest nieodpłatna. Przede wszystkim prowadzący działalność będzie musiał odprowadzać składki ZUS za osobę współpracującą. Jeśli za swoją pomoc otrzymuje ona wynagrodzenie, pojawia się także konieczność płacenia podatku.
Kim jest osoba współpracująca?
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych szczegółowo reguluje, kogo uważa się za osobę współpracującą. Zgodnie z przepisami może to być:
- małżonek
- dzieci własne lub dzieci drugiego małżonka
- dzieci przysposobione
- rodzice
- macocha lub ojczym
Pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracujący przy prowadzeniu działalności. Ustawa nie reguluje więc kwestia odpłatności za pomoc. Dla celów ZUS osobą współpracującą będzie więc każdy podmiot spełniający powyższe wymogi, niezależnie od tego, czy otrzymuje wynagrodzenie.
Współpraca jako element powstania obowiązku składkowego
Współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 20 maja 2008 roku musi mieć charakter stały. Ważny jest także fakt, że bez tej pomocy dochody stanowiące majątek wspólny małżonków nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia ich współdziałanie. Mówiąc prościej – za współpracę uznawane są takie działania osoby bliskiej, które pozwolą na uzyskanie stałych dodatkowych dochodów z działalności.
Składki ZUS za osobę współpracującą
Wysokość składek za osobę współpracującą uzależniona będzie od zawartej umowy. Przyjmuje się, że w przypadku podpisania umowy o pracę składki ZUS opłaca się w takim samym wymiarze jak za przedsiębiorcę. Podobnie sytuacja będzie wyglądać, jeśli pomoc wykonywana jest nieodpłatnie. Zawarcie umowy zlecania sprawi natomiast, że składki będzie trzeba opłacać jak przy umowach zlecenia zawartymi z innymi zleceniobiorcami.
Pełne składki za osobę współpracującą
W przypadku umowy o pracę wysokość składek ZUS ustala się wprawdzie w tam sposób, co składki ZUS dla przedsiębiorcy, jednak istnieje znacząca różnica. Pomagający członek rodziny nie będzie mógł korzystać z preferencyjnych stawek ZUS. W przypadku przedsiębiorcy, który rozpoczyna działalność i z tego tytuł może płacić mały ZUS, za osobę współpracującą będzie uiszczał składki w pełnej wysokości. W 2019 roku podstawa wymiaru składek wynosi 2859 złotych. Składki ubezpieczeniowe przedsiębiorca będzie finansował w całości ze środków firmowych. Osoba współpracująca nie będzie więc ponosić kosztów związanych z zatrudnieniem.
Nieodpłatna pomoc nie wyłącza konieczności opłacania składek
Obowiązek odprowadzenia składek ZUS za osobę współpracującą powstanie także wówczas, gdy nie będzie ona pobierać wynagrodzenia za pomoc. W takim przypadku przyjmuje się bowiem, że została zawarta umowa dorozumiana, a członkowie rodziny zgodzili się na nieodpłatność. Również w tym przypadku wysokość składek będzie taka jak dla przedsiębiorcy z wyłączeniem możliwości korzystania z preferencyjnego ZUS.
Deklaracja podatkowa osoby współpracującej
Odprowadzenie składek ZUS za osobę współpracującą to nie jedyny obowiązek. Jeśli za swoją pracę otrzymuje ona wynagrodzenie, przedsiębiorca będzie musiał odprowadzić od niego podatek dochodowy na takich samych zasadach jak przy wypłacie wynagrodzenia innym pracownikom. Obowiązany więc będzie uiścić zaliczkę na podatek dochodowy i uwzględnić to w deklaracjach PIT, które składa za pracowników.
