Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) otrzymuje liczne skargi dotyczące niewłaściwego traktowania zawiadomień o deliktach dyscyplinarnych adwokatów przez organy samorządu adwokackiego. Skargi często są rozpatrywane w trybie Kodeksu postępowania administracyjnego, zamiast być kierowane do rzecznika dyscyplinarnego. W rezultacie pokrzywdzeni i obwinieni zostają pozbawieni gwarancji ochrony ich podstawowych praw oraz wolności.
W odpowiedzi na wskazane problemy RPO zwrócił się do Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej (NRA) z prośbą o zajęcie stanowiska w opisanej sprawie.
Zawiadomienia często nie trafiają do rzecznika dyscyplinarnego i przepadają
Dotychczasowe postępowanie prowadzone przez RPO ujawniło, że zawiadomienia o deliktach dyscyplinarnych adwokatów często nie trafiają do rzecznika dyscyplinarnego. Zamiast tego, są rozpatrywane w trybie postępowania administracyjnego, co uniemożliwia udział w postępowaniu oraz wniesienie odwołania do sądu dyscyplinarnego. W wielu przypadkach złożona procedura prowadzi do ustania karalności deliktu ze względu na krótkie terminy przedawnienia.
Zdaniem RPO problem wynika nie tylko z praktyki stosowania prawa, lecz wypływa również z obowiązujących przepisów zawartych w regulaminie organizacji i funkcjonowania okręgowych rad adwokackich. To przedstawiciel referatu skarg i wniosków decyduje, czy zawiadomienie jest uzasadnione. Niewłaściwa ocena kończy się nieprzekazaniem sprawy rzecznikowi dyscyplinarnemu. Brak specjalistycznych kompetencji przedstawicieli referatów dodatkowo pogarsza sytuację. Nie dysponują oni narzędziami potrzebnymi do weryfikowania zgłoszeń (takie posiada rzecznik dyscyplinarny i jego zastępcy). Pokrzywdzony nie ma natomiast możliwości sprawdzenia stanowiska referatu dotyczącego uznania skargi za bezzasadną.
Rzecznik wie, jak rozwiązać tę sytuację. Przede wszystkim potrzebna jest klarowna procedura
Rzecznik Praw Obywatelskich podkreślił konieczność wprowadzenia jasnych, obiektywnych kryteriów klasyfikacji skarg obywateli i zaproponował, aby tylko skargi dotyczące funkcjonowania organów samorządowych traktować zgodnie z Kodeksem postępowania administracyjnego.
Klarowna procedura jest potrzebna zwłaszcza w sytuacjach, gdy pokrzywdzeni niesłusznie obwiniają adwokatów za niekorzystne rozstrzygnięcia sądowe. Odpowiednia klasyfikacja i zapewnienie gwarancji procesowych mogą pomóc w wyjaśnieniu roli adwokata i zapobiec krzywdzącym nieporozumieniom. Wprowadzenie przejrzystych zasad postępowania jest zgodne z art. 17 ust. 1 Konstytucji RP, który zobowiązuje organy samorządu zawodowego do sprawowania pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu w granicach interesu publicznego.
Naczelna Rada Adwokacka odniosła się do pisma od RPO
NRA odpowiedziała Rzecznikowi Praw Obywatelskich, że w połowie czerwca przyjęła nowy regulamin, w którym ujednolicono zasady funkcjonowania referatów skargowych na poziomie izb adwokackich i NRA w celu odpowiedniego zabezpieczenia gwarancji procesowych obywateli oraz sprawnego procedowania skarg. Dokument ma wyeliminować problemy wynikające z dotychczasowego podejścia do zawiadomień o deliktach dyscyplinarnych.
