Czym jest urlop wychowawczy?
Urlop wychowawczy przysługuje rodzicom w celu osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem. Z tego rozwiązania może skorzystać każdy pracownik, zarówno kobieta, jak i mężczyzna. Wystarczy być zatrudnionym przez co najmniej sześć miesięcy. Maksymalny wymiar urlopu wychowawczego to 36 miesięcy. Co do zasady nie może z niego skorzystać w całości jeden z rodziców. W praktyce oznacza to, że matka ma prawo wybrać do 35 miesięcy, a ojciec — jeden miesiąc. Sytuacja może też być odwrotna lub stosunek wymiaru urlopu wychowawczego może rozłożyć się po równo. Jednak co do zasady jedno z rodziców nie może wybrać całości, czyli 36 miesięcy.
Rodzic ma prawo do wykorzystania pełnych 36 miesięcy urlopu wychowawczego w sytuacji, gdy drugi rodzic:
- nie żyje,
- nie przysługuje mu władza rodzicielska,
- został pozbawiony władzy rodzicielskiej,
- władza rodzicielska została mu ograniczona lub zawieszona.
Warto pamiętać, że urlop wychowawczy można wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy szósty rok życia. Możliwe jest również wykorzystanie urlopu wychowawczego do ukończenia 18. roku życia dziecka niepełnosprawnego. Jest on udzielany maksymalnie w pięciu częściach, które nie muszą być równe. Wniosek o urlop wychowawczy należy złożyć pracodawcy najpóźniej 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z niego.
Sprawdź polecane oferty
RRSO 21,36%
Pamiętajmy, że urlop wychowawczy to nie to samo, co urlop rodzicielski, który wydłużyły ostatnie zmiany w prawie pracy.
Ciąża na urlopie wychowawczym. Jak liczona jest podstawa wynagrodzenia?
Zdarza się, że kobieta przebywająca na urlopie wychowawczym kolejny raz zachodzi w ciążę. Jak w takim przypadku wyliczyć jej zasiłek chorobowy, jeśli przez czas urlopu wychowawczego nie otrzymywała wynagrodzenia? Problem rozwiązują przepisy ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Należy jednak uwzględnić czas, jaki pracownica przebywała na urlopie wychowawczym — czy jest on krótszy, czy dłuższy niż rok.
W pierwszym przypadku zastosowanie ma art. 38 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z nim do ustalenia kwoty zasiłku przyjmuje się 12 miesięcy poprzedzających złożenie zwolnienia chorobowego. Do wyliczenia zasiłku bierze się pod uwagę jedynie te miesiące, w który pracownica przepracowała więcej niż połowę obowiązującego ją czasu pracy. Jeśli przebywała na urlopie wychowawczym od 1 listopada 2022 do 13 kwietnia 2023 (od 14 kwietnia przebywa na zwolnieniu lekarskim ze względu na ciążę), a wcześniej korzystając z przysługującego jej urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, to do podstawy zasiłku należy zaliczyć okres od maja do października 2022. Okres od listopada do kwietnia (włącznie) nie będzie się liczył do podstawy zasiłku.
Inaczej wygląda sytuacja, gdy pracownica przebywa na urlopie wychowawczym przez minimum 12 miesięcy i zajdzie w ciążę jeszcze w jego trakcie. W takim przypadku podstawę wynagrodzenia chorobowego ze względu na ciążę stanowi kwota, którą otrzymałaby, pracując przez pełny miesiąc kalendarzowy. Należy ją jeszcze pomniejszyć o wysokość składki społecznej (13,71%). Warto również nadmienić, że często powtarzanym mitem jest konieczność powrotu do pracy choćby na jeden dzień. Jest to oczywistą nieprawdą.
Czy urlop wychowawczy wlicza się do stażu pracy, czyli do emerytury?
Urlop wychowawczy to specjalne świadczenia dla rodziców, jednak w jego okresie nie przysługuje prawo do pobierania wynagrodzenia. Czy w takim przypadku liczy się on do stażu pracy, który jest obliczany przed przejściem na emeryturę? Do 1999 roku podczas urlopu wychowawczego pracodawca nie opłacał składek pracownika, co jest podstawowym elementem wliczanym do stażu pracy. Ten aspekt zmieniła jednak ówczesna nowelizacja prawy pracy. Zgodnie z jej przepisami korzystanie z urlopu wychowawczego nie jest okresem bezskładkowym. Budżet państwa opłaca zarówno składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, jak i zdrowotne, pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym.
