Wygaśnięcie umowy o pracę – tak jak i rozwiązanie – oznacza ustanie stosunku pracy. Kiedy i w jakich okolicznościach umowa o pracę wygaśnie?
Na wstępie warto podkreślić, że stosunek pracy może ustać z dwóch przyczyn. Zarówno na skutek rozwiązania, jak i wygaśnięcia. Istotne jest zatem, aby nie przypisywać obu terminom tożsamego znaczenia. O ile bowiem w języku potocznym pojęcia można uznać za znaczeniowo zbliżone, to w regulacjach prawa pracy znacznie się różnią.
Wygaśnięcie umowy o pracę
Wygaśnięcie, w odróżnieniu od rozwiązania, następuje z mocy samego prawa, w wyniku zaistnienia zdarzenia, z którym przepis prawa wiąże skutek w postaci wygaśnięcia, dlatego też nie jest potrzebne składanie oświadczenia woli przez którąkolwiek ze stron stosunku pracy.
Ponadto, wygaśnięcie umowy o pracę następuje wyłącznie w przypadkach przewidzianych w przepisach prawa pracy. Zaistnienie zdarzenia, z którym konkretny przepis prawa pracy wiąże skutek w postaci wygaśnięcia umowy o pracę, wywoła ten skutek niezależnie od woli stron.
Do wygaśnięcia stosunku pracy dochodzi z:
1) dniem śmierci pracownika,
2) dniem śmierci pracodawcy,
3) upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika;
4) niezgłoszenie (w terminie 7 dni) przez pracownika powrotu do pracy po upływie okresu pełnienia przez niego funkcji z wyboru.
W przypadku śmierci pracownika prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą, w równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto, w razie braku takich osób prawa te wchodzą do spadku.
Pracownikowi, którego umowa o pracę wygasła z powodu śmierci pracodawcy, przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Równocześnie, należy pamiętać, że pracodawca, pomimo wygaśnięcia umowy o pracę z powodu tymczasowego aresztowania, jest obowiązany ponownie zatrudnić pracownika, jeżeli postępowanie karne zostało umorzone lub gdy zapadł wyrok uniewinniający. O ile pracownik zgłosi swój powrót do pracy w ciągu 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia. Należy jednak podkreślić, że powyższa zasada nie będzie miała zastosowania, w sytuacji gdy postępowanie karne zostanie umorzone z powodu przedawnienia bądź amnestii, a także w razie warunkowego umorzenia postępowania.
Pamiętajmy, że w razie naruszenia przez pracodawcę przepisów związanych z wygaśnięciem umowy o pracę, pracownikowi przysługuje prawo odwołania do sądu pracy.
