Prawdopodobnie część z Was – dotyczy to szczególnie dam, choć przecież nie zawsze – w obliczu mającego nadejść niebawem ślubu zastanawiała się nieraz nad kwestią zmiany nazwiska. To oczywiście naturalne i całkowicie powszechne, że zawierając małżeństwo dzielimy z małżonkiem jedno nazwisko. Co jednak możemy zrobić w obliczu rozwodu? Czy istnieje jakikolwiek instrument prawny z pomocą którego moglibyśmy żądać, aby ex-małżonek powrócił do swojego nazwiska?
Czy po rozwodzie muszę zmienić nazwisko? Otóż nie. Gdyby faktycznie istniał wymóg powrotu do swojego rodowego nazwiska nigdy nie usłyszelibyśmy o kimś takim jak Zygmunt Solorz-Żak. W tym konkretnym przypadku nazwisko oczywiście nie było determinantą sukcesu, jaki bez wątpienia odniósł polski przedsiębiorca. Natomiast, gdyby w rzeczywistości istniał przepis stanowiący, iż po orzeczeniu rozwodu mamy na powrót korzystać ze swojego pierwotnego nazwiska wówczas Forbes w swoim corocznym zestawieniu najbogatszych Polaków rokrocznie na szczytach listy wpisywałby – Zygmunta Kroka. To w ramach ciekawostki, poniżej zaś postaramy się wyjaśnić jak dokładnie wygląda początkowo kwestia wyboru, a następnie ewentualnej zmiany nazwiska.
Kiedy dokonujemy wyboru nazwiska?
Zacznijmy jednak od początku. Warto podkreślić, że wyłącznie do decyzji małżonków należy to jakie nazwiska po zawarciu związku małżeńskiego będą nosić. Zgodnie z treścią art. 25 ustawy z dnia 15 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy ustawodawca wskazał szereg możliwych rozwiązań w przedmiocie wyboru nazwiska w przypadku zawarcia małżeństwa:
- żona przybiera nazwisko męża;
- żona przybiera nazwisko małżonka dodając je do swojego dotychczasowego nazwiska;
- małżonek przyjmuje nazwisko żony;
- mąż przybiera nazwisko żony dodając je do swojego dotychczasowego nazwiska;
- małżonkowie pozostają przy swoich dotychczasowych nazwiskach.
Małżonkowie wspólnie, przed lub tuż po zawarciu małżeństwa w urzędzie stanu cywilnego składają oświadczenie o tym jakie będą nosili nazwiska.
Rozwód – kiedy możemy zmienić nazwisko?
Zgodnie z treścią art. 59 w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa. Natomiast warto podkreślić, że jeśli doszło do przekroczenia 3 miesięcznego terminu zmiana nazwiska może nastąpić tylko według ustawy o zmianie imienia i nazwiska.
Równocześnie, warto wskazać na judykaty Sądu Najwyższego w przedmiocie niniejszego zagadnienia. W wyroku z dnia 23 września 1974 roku (sygn. akt III CRN 188/74) Sąd Najwyższy wskazał, że oświadczenie o zmianie nazwiska może być złożone jedynie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Nie ma możliwości złożenia oświadczenia przed innym organem. Zmiany nazwiska nie może również dokonać sąd w wyroku rozwodowym.
Także Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 2 lutego 1978 r. (sygn. akt IV CZ 11/78). – Były mąż nie może domagać się odebrania swojej byłej żonie prawa do nazwiska nabytego przez małżeństwo, jako że kodeks rodzinny i opiekuńczy takiej możliwości nie przewiduje”.
Zmiana nazwiska możliwa jest dopiero po uprawomocnieniu się orzeczenia rozwodu. Oznacza to, że nie można wystąpić z orzeczeniem o zmianie nazwiska w trakcie trwania postępowania rozwodowego. Nie można także, żądać od sadu, aby w wyroku orzekł o zmianie nazwiska. Zmiana nazwiska bowiem odbywa się przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.
Równocześnie, ustawodawca w treści niniejszego przepisu podkreśla, że nazwisko utworzone w wyniku połączenia nie może składać się z więcej niż dwóch członów. W przypadku nazwisk obcojęzycznych rolą wnioskodawcy jest właściwe wskazanie brzmienia nazwiska.
