Roszczenie o zachowek, jako specyficzne prawo majątkowe w polskim systemie prawnym, wzbudza wiele pytań dotyczących możliwości jego dziedziczenia lub przeniesienia na inne osoby. Zwłaszcza jeżeli osoba uprawniona do zachowku zmarła przed jego dochodzeniem albo nie zdążyła w pełni skorzystać z tego prawa.
Dziedziczenie roszczenia o zachowek
Specyfika prawa do zachowku polega głównie na tym, że jest to prawo osobiste, a więc niezbywalne i niedziedziczne. Krąg osób uprawnionych do zachowku jest ściśle określony przez ustawę i stanowi zbiór zamknięty. Omawiając zasady dziedziczenia zachowku, należy wskazać, że chodzi o prawo do dochodzenia roszczenia, już skonkretyzowanego. W praktyce oznacza to, że zachowek mogą odziedziczyć jedynie osoby, które zgodnie z ustawą są do niego uprawnione. Prawa do zachowku nie można przekazać ani przenieść.
Art. 1002 Kodeksu cywilnego określa, na jakich zasadach zachowek może przechodzić na inne osoby.
Roszczenie z tytułu zachowku przechodzi na spadkobiercę osoby uprawnionej do zachowku tylko wtedy, gdy spadkobierca ten należy do osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy.
Krąg osób uprawnionych do zachowku jest określony w art. 991 k.c., który wskazuje, że są to zstępni, małżonkowie i rodzice spadkodawcy.
Jeśli spadkobierca, który chciałby wystąpić o zachowek, umrze przed jego uzyskaniem, jego prawa do zachowku przechodzą na jego spadkobiercę, ale tylko pod warunkiem, że ten spadkobierca również miałby prawo do zachowku po pierwszym spadkodawcy. Zachowek nie przejdzie w całości na spadkobiercę, jeśli oprócz niego do dziedziczenia po drugim spadkodawcy uprawnione są inne osoby, które nie byłyby uprawnione do zachowku po pierwszym spadkodawcy. W takiej sytuacji wypłacana suma będzie proporcjonalnie pomniejszona, zgodnie z udziałem w spadku po drugim spadkodawcy.
Czy roszczenie o zachowek można sprzedać?
Dziedziczenie roszczenia o zachowek jest skomplikowane, ale stanowi jedyny sposób, w jaki może ono przejść na inne osoby. Roszczenie o zachowek nie może być sprzedane ani przekazane innym. Prawo do zachowku jest ściśle związane z osobą uprawnioną i ograniczone do kręgu osób wskazanych przez ustawodawcę.
