Jak uzyskać dofinansowania unijne? Aby odnaleźć się w gąszczu dostępnych dla osób fizycznych, przedsiębiorców czy organizacji pozarządowych możliwości trzeba nie lada zapału i samozaparcia. W niniejszym artykule postaram się Państwu wyjaśnić podstawy tego tematu oraz samą ideę dofinansowań unijnych.
Przejdźmy od razu do aktualnej – dziesięcioletniej strategii Unii Europejskiej na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia „Europa 2020”. Celem wprowadzonej w 2010 roku strategii było podniesienie konkurencyjności UE przy jednoczesnym zachowaniu jej modelu społecznej gospodarki rynkowej i znacznej poprawie efektywnej gospodarki zasobami.
Jak uzyskać dofinansowania unijne w ramach Europa 2020?
Strategia „Europa 2020” jako pierwsza popierała model wzrostu gospodarczego wykraczający poza zwykłe zwiększenie PKB. Inteligentny i zrównoważony rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu jest dziś promowany przez wiele organów jako podstawowy czynnik rozwoju gospodarczego. Wszystko to w ramach odpowiedzi na światowy kryzys, który dosięgnął większość światowych gospodarek.
Strategia Europa 2020 obejmuje trzy wzajemnie ze sobą powiązane priorytety:
- rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji;
- rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej;
- rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną
Strategia Europa 2020 realizowana jest przez Krajowe Programy Reform (opracowane przez Państwa członkowskie UE) oraz przez Inicjatywy Przewodnie (przygotowywane przez Komisję Europejską, realizowane na poziomie UE, państw członkowskich, władz regionalnych i lokalnych)
W ramach programu „Europa 2020” Komisja Europejska zaproponowała pięć nadrzędnych celów Unii Europejskiej:
- wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20-64 lat powinien wynosić 75%;
- na inwestycje w badania i rozwój należy przeznaczać 3% PKB Unii;
- należy osiągnąć cele „20/20/20” w zakresie klimatu i energii (w tym ograniczenie emisji dwutlenku węgla nawet o 30%, jeśli pozwolą na to warunki);
- liczbę osób przedwcześnie kończących naukę szkolną należy ograniczyć do 10%, a co najmniej 40% osób z młodego pokolenia powinno zdobywać wyższe wykształcenie;
- liczbę osób zagrożonych ubóstwem należy zmniejszyć o 20 mln.
Powyższe cele szczegółowe wpisują się w realizację trzech ogólnych priorytetów o których wspominałem powyżej. Ich lista nie jest jednak wyczerpująca. Aby je urzeczywistnić Unia Europejska zakłada liczne działania prowadzone na poziomie krajowym, unijnym i międzynarodowym.
Strategia zawiera również siedem tzw. inicjatyw przewodnich, w oparciu o które Unia Europejska i władze państw członkowskich będą nawzajem uzupełniać swoje działania w kluczowych dla strategii obszarach, takich jak: innowacje, gospodarka cyfrowa, zatrudnienie, młodzież, polityka przemysłowa, ubóstwo i oszczędne gospodarowanie zasobami.
Działania te finansowane są z pięciu głównych funduszy (EFRR, EFS, FS, EFRROW, EFMR) oraz środków specjalnych jak program Horyzont 2020 (służący stymulowaniu prowadzonych prac badawczych oraz innowację przedsiębiorstw), COSME (zakładający pomoc małym i średnim przedsiębiorstwom dostęp do rynków na terenie Wspólnoty oraz poza nią), „Łącząc Europę (instrument finansujący strategiczne inwestycje w infrastrukturę w zakresie budowy dróg, linii kolejowych, sieci energetycznych, a także rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych), ERASMUS+ (ułatwiający pobyt szczególnie młodych ludzi na stażach za granicą), Kreatywna Europa (środki na europejską kulturę, kino, telewizję, muzykę, literaturę, teatr, dziedzictwo kulturowe i inne powiązane dziedziny).
W sumie, poprzez te fundusze Unia Europejska planuje przekazać do 2020 roku ponad 453 miliardów euro na pomoc krajom członkowskim.
Głównym kryterium podziału środków finansowych Unii na poszczególne państwa członkowskie jest poziom PKB na mieszkańca. Regiony o poziomie PKB na mieszkańca w granicach 75-90% średniego poziomu unijnego zaliczane są do regionów w okresie przejściowym, a bardziej rozwinięte to te, których PKB na mieszkańca osiąga 90% lub więcej średniej unijnej.
Województwo mazowieckie jest pierwszym polskim regionem, który w unijnej klasyfikacji opuściło kategorię regionów najsłabiej rozwiniętych (czyli regionów, w których PKB nie przekracza 75% średniej unijnej) i zostało zaliczone do regionu w okresie przejściowym.
Uznanie Mazowsza za region lepiej rozwinięty oznacza inne zasady realizacji Funduszy Europejskich w tym regionie.
Pierwsza różnica dotyczy maksymalnego poziomu współfinansowania projektów ze środków Unii Europejskiej. W regionach słabiej rozwiniętych wynosi on 85%, natomiast dla Mazowsza zostanie zmniejszony do 80%.
Kolejną różnicą jest swoboda w dysponowaniu środkami z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego. Ring-fencing, czyli zasady koncentracji tematycznej pułapy finansowe dla konkretnych obszarów, są wyższe w przypadku województwa mazowieckiego niż w pozostałych regionach.
W programach realizowanych na poziomie krajowym wyodrębnione zostały osobne budżety poszczególnych osi priorytetowych finansowane z alokacji na Mazowsze i osobne finansowane z alokacji na regiony słabiej rozwinięte.
Obecnie obowiązuje budżet Unii Europejskiej na lata 2014–2020, który wpisuje się w strategię „Europa 2020”. W ramach tej perspektywy finansowej przewidzianych jest realizowanie 6 krajowych programów operacyjnych, w tym jednego ponadregionalnego dla województw polski wschodniej oraz 16 regionalnych programów operacyjnych.
W niniejszym artykule ograniczyłem się do „podstaw samych podstaw” tematu dofinansowań unijnych, aby uzmysłowić Państwu z jak szerokim zagadnieniem mamy do czynienia. W kolejnych odcinkach cyklu postaram się odpowiedzieć na bardziej szczegółowe pytania jak: na co można wziąć dofinansowanie ze środków unijnych? Jakie warunki należy spełnić aby otrzymać dofinansowanie? Jak wygląda proces weryfikacji wniosków? I przede wszystkim – gdzie szukać?
Fot. tytułowa: jak uzyskać dofinansowania unijne z Shutterstock
