Gmina musi zapewnić lokale zastępcze
Lokale zastępcze to rozwiązanie, dzięki któremu lokatorzy, którzy muszą opuścić dotychczasowe mieszkanie, nie pozostaną bez dachu nad głową. Gmina musi zapewnić lokale zastępcze m.in. osobom, w przypadku których sąd orzekł o prawie do najmu socjalnego w wyroku eksmisyjnym (w tym przypadku najemcy mogą spać spokojnie, to uprawnienie zostaje utrzymane w mocy). Do końca roku 2024 gminy musiały również zapewnić lokale osobom, które musiały opuścić dotychczasowe mieszkanie ze względu na konieczność remontu lub rozbiórki budynku. To uprawnienie jednak nie zostało przedłużone, wygasa więc w 2025 roku.
I tu pojawia się spory problem. Zgodnie bowiem z art. 11 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego to na właścicielu budynku, w którym ma być przeprowadzony remont, bądź który ma być rozebrany, ciąży obowiązek zapewnienia najemcom lokali zastępczych. Jednak w przypadku, gdy najemcy w dniu wejścia ustawy w życie (a więc 9 lipca 2001 roku) uiszczali czynsz regulowany (relikt PRL, w którym czynsz był zależny od wartości odtworzeniowej lokalu), obowiązek zapewnienia im lokalu zastępczego spoczywa na gminie. Czy może raczej spoczywał, gdyż od 1 stycznia 2025 roku obowiązek ten wygasa.
Chociaż mogłoby się wydawać, że ta zmiana nie ma większego znaczenia, gdyż dotyczy tylko określonej grupy osób, wynajmujących lokale od przeszło 20 lat, to w rzeczywistości problem dotyczy większej ilości osób, niż mogłoby się wydawać. W większości chodzi o spadkobierców, którzy po latach odzyskali od gmin, czy Skarbu Państwa budynki, należące w przeszłości do ich rodzin, a które w wyniku zawirowań prawnych i zmian społeczno-gospodarczych na pewien czas utracili.
Sprawdź polecane oferty
Allegro 1200 - Wyciągnij nawet 1200 zł do Allegro!
Citi Handlowy
Telewizor - Z kartą Simplicity możesz zyskać telewizor LG!
Citi Handlowy
RRSO 20,77%
Zapewnienie lokalu zastępczego spoczywa na barkach właściciela
Sprawą zajął się Rzecznik Praw Obywatelskich, który alarmuje, że właściciele mieszkań, będący osobami fizycznymi, często nie są w stanie zapewnić zamiennego lokum lokatorom. W dodatku jest to nadmierne i nieuzasadnione obciążenie właścicieli. Zwłaszcza że sporo budynków, które właśnie zostały odzyskane od gmin, jest w opłakanym stanie technicznym. Jak podkreśla RPO:
Zdaniem RPO konieczne jest przedłużenie terminu obowiązywania tej regulacji. Jak podkreśla, przemawia za art. 75 (przeciwdziałanie bezdomności) i 76 (ochrona najemców przed działaniami zagrażającymi ich życiu i zdrowiu) Konstytucji RP.
Właściciele starych budynków mogą mieć problem
Właściciele budynków mieszkalnych, które są w złym stanie technicznym, biją na alarm. To często osoby średnio zamożne, które nie dysponują zasobem lokali zamiennych, nie mają również środków na zakup innych budynków czy na remonty w rekordowo krótkim czasie. Po 1 stycznia 2025 roku decyzja nadzoru budowlanego o natychmiastowym opróżnieniu lokali może mieć tragiczne skutki.
Lokatorzy staną przed poważnym problemem. Nie będą im przysługiwały lokale zastępcze od gminy, a właściciel mieszkania nie będzie w stanie zapewnić im alternatywnego lokum. W związku z tym może pogłębić się kryzys bezdomności (gminy dysponują lokalami komunalnymi, jednak w większości miejscowości na taki lokal czeka się latami, czasem nawet ponad dekadę. Tak więc w tym zakresie na wsparcie lokalnych włodarzy nie można liczyć). Ustawodawca powinien więc przedsięwziąć odpowiednie kroki, zmierzające do rozwiązania problemu. Zdaniem RPO najlepsze będzie wydłużenie terminu, w którym to gminy muszą w takiej sytuacji zapewnić lokale zastępcze.
