Obniżenie stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej w dniu 7 maja 2025 roku wpłynęło nie tylko na spadek oprocentowania kredytów i depozytów. Wskutek tej decyzji obniżyły się bowiem także odsetki ustawowe za opóźnienie oraz odsetki od zaległości podatkowych. To oznacza natomiast, że za zaległości w płatnościach dłużnicy zapłacą teraz mniejsze kary.
Niższe odsetki ustawowe za opóźnienie od 8 maja 2025 r.
Odsetki ustawowe za opóźnienie mogą być naliczane przez wierzyciela już od następnego dnia, w którym dłużnik spóźnił się z uregulowaniem zobowiązania. Mają one jednak zastosowanie głównie wtedy, gdy nie zostały one w inny sposób określone np. w umowie między wierzycielem a dłużnikiem. Jednak nawet jeśli były one określone, nie mogą przekraczać stawki maksymalnych odsetek ustawowych za opóźnienie.
Zarówno zasady stosowania, jak i wysokość takich odsetek reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z przepisami odsetki ustawowe za opóźnienie wynoszą tyle, co suma stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Z kolei ich dwukrotność wyznacza stawkę maksymalnych odsetek ustawowych za opóźnienie.
Wskutek decyzji Rady Polityki Pieniężnej z dnia 7 maja 2025 r. stopa referencyjna NBP została obniżona z poziomu 5,75 do 5,25%. W związku z tym odsetki ustawowe również się zmniejszyły i od 8 maja 2025 r. wynoszą odpowiednio:
- odsetki ustawowe za opóźnienie – 10,75% w skali roku (wcześniej wynosiły 11,25%),
- maksymalne ustawowe odsetki za opóźnienie – 21,5% w skali roku (wcześniej: 22,5%).
Maksymalne oprocentowanie kredytów również w dół
Powyższe odsetki ustawowe warto znać, bo są one stosowane m.in. przez banki i firmy pożyczkowe do określania stawek odsetek karnych za opóźnienie w spłacie kredytów i pożyczek.
Warto tutaj dodać, że obniżenie stóp procentowych NBP wpłynęło także na maksymalne oprocentowanie kredytów. Reguluje je bowiem Kodeks cywilny, który w art. 359 określa maksymalną wysokość tzw. odsetek od sumy pieniężnej, czyli inaczej odsetek kapitałowych. Zgodnie z przepisami nie mogą być one wyższe niż dwukrotność wysokości odsetek ustawowych. Te ostatnie z kolei określane są jako suma stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych.
Od 8 maja 2025 r. maksymalne oprocentowanie kredytów nie może zatem przekroczyć 17,5% (jest to dwukrotność sumy 5,25 i 3,5 p.p.). Przed decyzją RPP o obniżce stóp wynosiło ono natomiast 18,5%.
Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych na razie bez zmian
Nie uległy natomiast zmianie odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, których stawki też zależą od stopy referencyjnej NBP, ale określa je minister właściwy do spraw gospodarki tylko dwa razy w roku. Wciąż zatem wynoszą one w wysokości ustalonej 1 stycznia 2025 r., czyli:
- 13,75% – gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym;
- 15,75% – gdy dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym.
Zmiana powyższych stawek odsetek za opóźnienie według nowej stopy referencyjnej NBP nastąpi 1 lipca 2025 roku. W pierwszym przypadku będzie to suma stopy referencyjnej i 8 punktów procentowych, a w drugim suma stopy referencyjnej i 10 punktów procentowych.
Przeczytaj także: Przedsiębiorcom przysługuje rekompensata za opóźnienia w płatnościach
Niższe odsetki od zaległości podatkowych
Odsetki od zaległości podatkowych również zależą od wysokości stóp procentowych NBP, ale w tym przypadku znaczenie ma stopa lombardowa. Zgodnie bowiem z art. 56 § 1 Ordynacji podatkowej stawka odsetek za zwłokę jest równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego NBP oraz 2 p.p., ale nie może być też niższa niż 8%.
Wskutek obniżki stóp procentowych NBP z dnia 7 maja 2025 r. stopa lombardowa spadła z poziomu 6,25 do 5,75%. W związku z tym odsetki od zaległości podatkowych od 8 maja 2025 roku wynoszą w skali roku:
- 13,50% – jest to stawka podstawowa (wcześniej wynosiła 14,50%),
- 6,75% – stawka obniżona (50% stawki podstawowej),
- 6,75% – stawka opłaty prolongacyjnej (50% stawki podstawowej),
- 20,25% – stawka podwyższona (150% stawki podstawowej).
Warto pamiętać, że powyższe stawki mogą się obniżyć już za kilka miesięcy, ponieważ eksperci przewidują dalsze cięcie stóp procentowych NBP.
