Różne zawody wymagają różnych narzędzi, urządzeń bądź maszyn, które niezbędne są do ich wykonywania. Wydaje się zatem rzeczą naturalną, że na pracodawcy ciąży obowiązek wyposażenia pracownika w odpowiedni sprzęt. Obowiązek wyposażenia pracownika w niezbędny sprzęt faktycznie istnieje i uregulowany jest w Kodeksie pracy, ale nie tylko.
Samo zagadnienie obowiązku zapewnienia pewnych warunków pracy jest oczywiście znacznie szersze i dotyka również dostępnej infrastruktury w miejscu pracy, oświetlenia, nawodnienia, a także wielu, wielu innych kwestii.
Ograniczymy się więc jedynie do zagadnień ujętych w tytule wpisu.
Obowiązek wyposażenia pracownika w narzędzia
Obowiązek wyposażenia pracownika w odpowiednie narzędzia wynika bezpośrednio z charakteru pracy. Wyposażenie stanowisk pracy regulują dziesiątki aktów prawnych czy rozporządzeń, w tym również przepisy BHP. Sposób, w jaki organizuje się miejsce pracy, ujęty powinien być również w regulaminie danego zakładu, o czym stanowi Art. 1041 par. 1 pkt 1 Kodeksu pracy:
§ 1. Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności:
1) organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej;
Ponadto niezbędne narzędzia winny być udzielane pracownikowi nieodpłatnie.
Obowiązek wyposażenia pracownika w środki ochrony i ubranie
W Kodeksie pracy ujęto również obowiązek wyposażenia pracownika w środki ochrony indywidualnej, a także w odzież i odpowiednie obuwie.
Chodzi o art. 2376 ust. 1 i 2, w których ustawodawca stanowi, że
Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.
a także
Pracodawca jest obowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach.
Z kolei art. 2377 mówi o tym, że pracodawca musi nieodpłatnie udzielić pracownikowi odzieży i obuwia roboczego, w sytuacji, gdy
-
- odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu
wymagają tego względy technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy
Następne przepisy stanowią, iż to pracodawca ustala rodzaje środków ochrony, a także jest ich właścicielem. Ważną kwestią jest także przeniesienie obowiązku czyszczenia i przechowywania środków ochrony na pracodawcę, jeżeli zostały one skażone promieniotwórczo, chemicznie, bądź biologicznie.
Sprzęt, który nie jest skażony, powinien również być wyprany i wyczyszczony przez pracodawcę. Jeżeli jednak nie jest on w stanie wykonać takiej czynności, to może ten obowiązek, wyjątkowo, przenieść na pracownika — wtenczas musi wypłacić mu ekwiwalent pieniężny za pranie.
Odpowiedzialność pracownika
Warto również zaznaczyć, że nawet jeżeli pracownik dany sprzęt wynosi, czy celowo uszkadza, to — żeby mógł wykonywać swoją pracę — pracodawca i tak musi konsekwentnie udzielać mu takiego sprzętu. Odrębną płaszczyzną jest oczywiście odpowiedzialność pracownika, względem pracodawcy, za nierozliczenie się z pobranych sprzętów.
Zakres odpowiedzialności za mienie powierzone pracownikowi ujęty jest w art. 124 Kodeksu pracy. Stanowi on, że pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu
- pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności
- narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty
- środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze
odpowiada w pełnej wysokości za szkodę. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy szkoda powstała z powodu nieodpowiednich warunków w zakładzie pracy.
Odpowiedzialność pracodawcy
A co grozi pracodawcy, jeżeli nie wyposaży on pracownika w odpowiedni sprzęt, czy środki ochrony lub odzież? Kodeks pracy ustanawia szereg wykroczeń, które może popełnić pracodawca. Nie dość, że nieudzielenie pracownikowi odpowiednich instrumentów może poskutkować karą, to nawet udzielenie niesprawnych, bądź nieatestowanych przedmiotów również może narazić pracodawcę na odpowiedzialność za wykroczenie.
Co innego, gdy niewyposażenie pracownika w niezbędne przedmioty narusza rażąco przepisy BHP, przez co zagrożone jest zdrowie i życie pracownika. W takim wypadku pracodawca może nawet popełnić przestępstwo.
