Odsetki to rodzaj "wynagrodzenia" za korzystanie z cudzych pieniędzy, jak również swego rodzaju "kara" dla niesolidnego dłużnika. W polskim prawie znajdziemy szereg różnego rodzaju odsetek ustawowych. Odsetki ustawowe wyznaczają zarazem granicę dla tzw. odsetek umownych, dzięki czemu - przynajmniej oficjalnie - w Polsce obowiązuje zakaz tzw. lichwy.
Możemy wyróżnić kilka podstawowych rodzajów odsetek ustawowych:
- odsetki ustawowe ustalone na podstawie Ordynacji podatkowej
- odsetki ustawowe (art. 359 Kodeksu cywilnego)
- odsetki ustawowe za opóźnienie (art. 481 k.c.)
- odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych (art. 7 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych)
Odsetki skarbowe
Stawka odsetek za zwłokę jest równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%. Obecnie stawka odsetek za zwłokę w regulowaniu należności publicznoprawnych wynosi 8% i najprawdopodobniej pozostanie bez zmian w 2017 roku. Nic bowiem nie wskazuje na to, by oprocentowanie kredytu lombardowego miało wzrosnąć z obecnych 2,5% powyżej 3%, a dopiero powyżej tej wartości - uwzględniając powyższy wzór - odsetki ustawowe przekraczają poziom 8%. Ale jednocześnie nie ma co liczyć na obniżenie tej wartości.
Odsetki ustawowe 2017
Podstawowy rodzaj odsetek, w tym odsetek maksymalnych, jest ustalana na podstawie art. 359 §2 kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego treścią, jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych. Natomiast maksymalna wysokość odsetek wynikająca z czynności prawnej (np. umowy) nie może przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych.
Obecnie stawki te wynoszą zatem odpowiednio:
- 5% (odsetki ustawowe)
- 10% (odsetki maksymalne)
Jak wynika z wypowiedzi szefa NBP Adama Glapińskiego, w przyszłym roku nie należy oczekiwać zmiany stopy referencyjnej, wynoszącej obecnie 1,5%. Oznacza to, że wysokość odsetek ustawowych powinna pozostać na niezmienionym poziomie.
Odsetki ustawowe za opóźnienie
Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, niezależnie od tego, czy poniósł od jakąkolwiek szkodę. Odsetki ustawowe za opóźnienie obliczamy w ten sam sposób jak zwykłe odsetki ustawowe, z tym, że stopa referencyjna jest podwyższana o 5,5 punktów procentowych.
Odsetki ustawowe za opóźnienie w 2017 r. powinny zatem wynosić:
- 7% (odsetki za opóźnienie)
- 14% (maksymalne odsetki za opóźnienie)
Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych
Zgodnie z art. 7 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych:
W transakcjach handlowych - z wyłączeniem transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny - wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:
1) wierzyciel spełnił swoje świadczenie;
2) wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie.
Wysokość odsetek ustalana jest dwa razy do roku. Jej wysokość również jest uzależniona od stopy referencyjnej NBP, powiększonej o 8 punktów procentowych. W 2017 należy zatem oczekiwać, że wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych będzie wynosić 9,5% - tyle samo, ile obecnie.
Fot. tytułowa: odsetki ustawowe 2017 // pexels
