System pieczy zastępczej w Polsce boryka się z poważnymi problemami, które wymagają pilnych działań naprawczych. Ponad 1200 dzieci z niezrealizowanymi orzeczeniami sądowymi czeka na miejsce w pieczy zastępczej, a państwo nie jest w stanie zapewnić im bezpiecznych warunków życia.
W obliczu tych wyzwań, Koalicja NGO-sów (Fundacja Dobrych Inicjatyw, Fundacja Atalaya, Fundacja Samodzielni Robinsonowie, Fundacja Szczęśliwej Drogi i Towarzystwo “Nasz Dom”) opracowała postulaty i rekomendacje mające na celu poprawę sytuacji.
Brak kandydatów na rodziny zastępcze
Jednym z kluczowych problemów jest brak wystarczającej liczby kandydatów na rodziny zastępcze. Proces rekrutacji jest trudny i długotrwały, co sprawia, że instytucjonalne formy pieczy nadal odgrywają znaczącą rolę. Bartłomiej Jojczyk, prezes Fundacji Dobrych Inicjatyw, podkreśla, że nie można bagatelizować roli domów dziecka. Ich zasoby i wypracowane rozwiązania są niezbędne w obecnym systemie.
Aby system pieczy zastępczej działał sprawnie, konieczne jest ujednolicenie i wdrożenie ogólnopolskich standardów oraz uruchomienie różnych źródeł finansowania we współpracy międzyresortowej. Ważne jest także zabezpieczenie sytuacji młodych dorosłych opuszczających pieczę zastępczą, którzy często nie są gotowi do samodzielnego życia i zostają “wypychani” z placówek, aby zwolnić miejsce dla innych dzieci.
Proces usamodzielnienia po rodzinach zastępczych
Proces usamodzielnienia młodych dorosłych powinien zaczynać się wcześniej niż obecnie przewiduje ustawa, która nakazuje rozpoczęcie tego procesu między 17. a 18. urodzinami wychowanka. Istotne jest, aby więcej uwagi poświęcać praktycznemu przygotowaniu do życia, zamiast skupiać się na formalnościach. Zindywidualizowana diagnoza sytuacji wychowanka jest kluczowa, aby odpowiednio przygotować Indywidualny Program Usamodzielnienia.
- Czytaj też: Polskie domy dziecka to złe miejsce
Ważnym elementem wsparcia dla usamodzielniających się jest uruchomienie interdyscyplinarnych lokalnych sieci wsparcia. Powiatowe Centra Usamodzielnienia powinny nadzorować i wspierać Asystentów Usamodzielnienia, którzy będą otrzymywali wynagrodzenie za swoją pracę. Niezbędna jest także standaryzacja i ewaluacja procesu usamodzielnienia oraz monitorowanie losów wychowanków pieczy zastępczej.
No i wreszcie: zabezpieczenie finansowe i mieszkaniowe
Obecnie wychowankowie opuszczający placówki otrzymują od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych, które często są wydatkowane w sposób nieprzemyślany. Ważne jest wprowadzenie standardów w wydatkowaniu tych środków oraz zapewnienie dostępu do mieszkań treningowych. W całej Polsce jest ich obecnie jedynie 714, co jest zdecydowanie niewystarczające. Poprawa warunków pracy i prestiżu zawodowego wychowawców jest niezbędna, aby system pieczy zastępczej działał efektywnie. Wychowawcy potrzebują wsparcia emocjonalnego i merytorycznego, a także odpowiednich narzędzi do przygotowania młodych dorosłych do samodzielnego życia.
System pieczy zastępczej w Polsce wymaga kompleksowych zmian, aby zapewnić dzieciom i młodym dorosłym bezpieczne i wspierające środowisko do rozwoju. Realizacja postulowanych reform może znacząco poprawić efektywność systemu i zwiększyć szanse wychowanków na udane wejście w dorosłość. Wspieranie bezpiecznego i skutecznego procesu usamodzielnienia powinno być priorytetem władz samorządowych i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie.
