Pracodawca ma prawo dokonać potrącenia z pensji pracownika – ale tylko w ściśle określonych sytuacjach

Zdarza się, że niektórzy pracodawcy potrącają pracownikom pewną kwotę z ich wynagrodzenia. Nie zawsze jest to jednak praktyka zgodna z prawem – chociaż faktycznie w niektórych przypadkach pracodawca może takiego potrącenia dokonać. Kiedy potrącenie z pensji pracownika jest możliwe?

Potrącenie z pensji pracownika jest możliwe. Ale nie według widzimisię pracodawcy

Niektórzy pracodawcy regularnie dokonują potrąceń z wynagrodzenia pracownika. Powody, jakie podają, są różne – od „złej sytuacji firmy” przez złe wyniki sprzedażowe aż po rzekome szkody dokonane przez pracownika. Tymczasem jednak Kodeks pracy ściśle określa, kiedy potrącenie z pensji pracownika jest możliwe.

Zgodnie z art. 87 par. 1 Kodeksu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do PPK (jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania), potrąceniu z pensji podlegają:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi;
• kary pieniężne przewidziane w art. 108 (nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów BHP lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, spożywanie alkoholu w czasie pracy lub stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości).

Jak zatem widać, potrącenie z pensji pracownika jest możliwe właściwie tylko w czterech przypadkach. Tym samym nie może być ono dokonane przez pracodawcę ze względu na fakt, że pracownicy nie wypracowali określonego wyniku.

Należy przy tym podkreślić, że chodzi o wynagrodzenie zasadnicze. Jeśli np. jednym ze składników pensji pracownika jest premia regulaminowa, to niespełnienie warunków, na podstawie których premia jest przyznawana, faktycznie pozbawi pracownika części środków. Nie jest to jednak potrącenie z wynagrodzenia.

Kolejność ma znaczenie

Warto też pamiętać, że pracodawca jest zobowiązany do dokonywania potrąceń zgodnie z wyżej wymienioną kolejnością. Może się bowiem zdarzyć, że pracodawca musi dokonać potrącenia dwóch lub więcej należności – czyli np. w razie egzekwowania alimentów i kary pieniężnej. W takiej sytuacji potrącenie na świadczenia alimentacyjne mają pierwszeństwo.

Oprócz tego należy też zwrócić uwagę na fakt, że wynagrodzenie pracownika podlega ochronie. To oznacza, że pracodawca może potrącać wynagrodzenie tylko do pewnej wysokości. Na przykład w razie egzekwowania świadczeń alimentacyjnych potrącenie możliwe jest jedynie do wysokości 60 proc. wynagrodzenia, z kolei w przypadku egzekwowania innych należności czy zaliczek pieniężnych – do wysokości połowy wynagrodzenia. Przepisy uniemożliwiają w ten sposób powstanie sytuacji, w której pracownik pozostaje bez wynagrodzenia – lub tylko z jego minimalną częścią.