Prawie każdą czynność komornika sądowego – np. zajęcie ruchomości – można zaskarżyć. Choć każdego roku składa się kilkadziesiąt tysięcy skarg na czynności komorników, tylko niewielki odsetek z nich jest uwzględniany. Z czego to wynika? Czy komornicy faktycznie są bezbłędni? Wyjaśniamy.
Kodeks postępowania cywilnego przewiduje szereg sposobów na odwołanie się od decyzji podejmowanych w toku postępowania cywilnego, o czym szerzej pisaliśmy w osobnym tekście. Czynności podejmowane przez komorników sądowych również mogą być zaskarżone. Służy temu specjalny środek odwoławczy, jakim jest tzw. skarga na czynność komornika. Zgodnie z art. 767 §1 kpc:
Na czynności komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Dotyczy to także zaniechania przez komornika dokonania czynności. Do rozpoznania skargi na czynności komornika właściwy jest sąd, przy którym działa komornik. Jeżeli do prowadzenia egzekucji został wybrany komornik poza właściwością ogólną, skargę rozpoznaje sąd, który byłby właściwy według ogólnych zasad.
Skarga na czynność komornika – co to jest?
Skarga na czynność komornika przysługuje na prawie każdą czynność organu egzekucyjnego. Jedynie niektóre czynności komorników nie mogą zostać zaskarżone. Chodzi m.in. o:
- zarządzenie komornika o wezwaniu do usunięcia braków pisma
- zawiadomienie o terminie czynności
- na uiszczenie przez komornika podatku od towarów i usług
Katalog osób uprawnionych do złożenia skargi na czynność komornika jest szeroki. Nie dotyczy on tylko dłużnika czy wierzyciela; skargę może złożyć strona lub inna osoba, której prawa zostały przez czynności lub zaniechanie komornika naruszone bądź zagrożone.
Skargę na czynność komornika składa się co do zasady w terminie 7 dni od daty dokonania czynności przez komornika, a jeśli strona nie była przy czynności obecna – od dnia zawiadomienia o dokonaniu czynności, a jeśli zawiadomienia nie było: od dnia uzyskania wiedzy o czynności. Niekiedy termin na złożenie skargi jest inny. Skargę na oszacowanie przez komornika ruchomości wnosi się do komornika przy ich zajęciu, a gdyby to nie było możliwe (np. przez wzgląd na nieobecność przy czynności zajęcia) – do dnia licytacji. Z kolei termin zaskarżenia opisu i oszacowania nieruchomości wynosi dwa tygodnie i liczy się od dnia jego ukończenia.
Skarga na czynność komornika – jakie wymogi powinna spełniać?
Skarga na czynność komornika sądowego powinna spełniać wymogi stawiane każdemu pismu procesowemu. Oznacza to, że w skardze należy obowiązkowo zawrzeć:
- oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
- oznaczenie rodzaju pisma;
- osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
- podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
- wymienienie załączników.
Ponadto, w skardze na czynność komornika powinny się znaleźć elementy charakterystyczne dla tego pisma procesowego:
- określenie zaskarżonej czynności lub czynności, której zaniechano,
- wniosek o zmianę, uchylenie lub dokonanie czynności,
- uzasadnienienie.
Skarga na czynność komornika, podobnie jak inne środki zaskarżenia, podlega opłacie sądowej – w tym wypadku w wysokości 100 zł. Skargę, po ostatniej nowelizacji przepisów, wciąż kieruje się do sądu, ale wnosi za pośrednictwem komornika sądowego. Komornik w terminie trzech dni od dnia otrzymania skargi sporządza uzasadnienie zaskarżonej czynności, o ile nie zostało ono sporządzone wcześniej, albo przyczyn jej zaniechania i przekazuje je wraz ze skargą i aktami sprawy do właściwego sądu. Jeśli komornik skargę w całości uwzględnia – nie wysyła akt do sądu, lecz zawiadamia o tym fakcie strony postępowania i ewentualnie inne osoby, których to dotyczy.
Skarga na czynność komornika – do czego NIE służy?
Skarga na czynność komornika powinna dotyczyć ewentualnych wadliwości natury proceduralnej: „skarga na czynności komornika przysługuje wtedy, gdy komornik dokonując czynności naruszył przepisy procesowe” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, sygn. I ACa 273/16). Podstawą do wniesienia skargi na czynność komornika nie mogą być zatem zarzuty natury materialnoprawnej, takie jak np. przedawnienie roszczenia dochodzonego przez wierzyciela, czy to, że dług już został spłacony. Przepisy jasno określają, że komornik nie bada zasadności obowiązku (np. zapłaty) określonego w tytule wykonawczym. W takich sytuacjach dłużnikowi jak najbardziej przysługuje możliwość obrony swoich praw – służą do tego jednak odrębne środki procesowe, takie jak np. powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności.
Warto podkreślić, że, jak wynika z dostępnych statystyk, komornicy sądowi bardzo rzadko popełniają błędy, które muszą być „naprawiane” w toku rozpatrywania skargi na ich czynności. Jak wynika z raportu Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, w 2013 roku sądy rozpatrywały 66 112 skarg, choć w tym samym czasie wszczęto około 4,5 miliona postępowań egzekucyjnych, a w każdej sprawie jest podejmowanych co najmniej kilka czynności podlegających zaskarżeniu. Gdyby przyjąć, że każda skarga dotyczy innego postępowania egzekucyjnego (a tak z pewnością nie było), to i tak oznacza, że raptem w 1,4% postępowań ktoś był niezadowolony z działań organu egzekucyjnego.Co więcej – tylko co dziesiąta skarga (6 842) została uwzględniona w całości albo w części. A tak to wygląda na przestrzeni lat:
Oznacza to, że na kilkanaście milionów podjętych przez komorników czynności, tylko naprawdę niewielki odsetek z nich (ok. 1 promila) był wadliwy. Oczywiście, każdy błąd stanowi skazę na wizerunku komorników, ale warto zauważyć, że – dla porównania – co trzecia (!) apelacja od wyroku kończy się zmianą pierwotnego orzeczenia sądu niższej instancji. W przypadku czynności komorniczych ten odsetek jest o rząd wielkości mniejszy, co stanowi dość dobitny dowód na wysoki poziom merytoryczny polskich komorników sądowych.
Wpis powstał w ramach wspólnej akcji Bezprawnika i Krajowej Rady Komorniczej, zainicjowanej w celu popularyzacji usług oraz lepszej świadomości społecznej na temat roli komornika.
