Bieg postępowania cywilnego ściśle zależy od określonych w przepisach prawa terminów. Stosowanie się do nich jest niezwykle ważne. Uchybienie terminom do złożenia środków odwoławczych (np. spóźnienie się ze złożeniem apelacji) powoduje, że niesprawiedliwe w naszej ocenie orzeczenie sądu staje się prawomocne. A to z kolei jest przesłanką np. do tego, aby nasz wierzyciel złożył sprawę do komornika.
Terminy do wniesienia środków odwoławczych są z reguły stosunkowo krótkie, dlatego tak ważne jest, abyśmy się do nich stosowali. Przechodząc do rzeczy:
ile czasu mamy na odwołanie się od decyzji sądu?
Na wstępie ważna rzecz: w toku postępowania sądowego odbieranie korespondencji to kwestia kluczowa. Jeśli nie odbierzemy prawidłowo adresowanej korespondencji, sądowy nakaz czy wyrok zaoczny uprawomocni się bez naszej wiedzy. Co prawda kodeks postępowania cywilnego przewiduje możliwość przywrócenia terminu do wniesienia środka odwoławczego, ale w międzyczasie możemy ponieść negatywne konsekwencje naszej niefrasobliwości (np. zajęcie rachunku bankowego przez komornika).
Sprawdź polecane oferty
RRSO 21,36%
Jeśli jednak odebraliśmy sądowy nakaz czy wyrok, z którym się nie zgadzamy, możemy się od niego odwołać. Stosowne pouczenie powinno się znaleźć na piśmie z sądu.
Wyrok
Apelację od wyroku sądu pierwszej instancji wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem. Jeśli strona nie zgłosiła wniosku o uzasadnienie wyroku (mamy na to, co do zasady, tydzień od ogłoszenia sentencji orzeczenia na rozprawie), ten dwutygodniowy termin liczy się od dnia, w którym upłynął termin do zgłoszenia takiego wniosku.
Jeśli wyrok wydał sąd rejonowy - apelację rozpoznaje sąd okręgowy; jeśli sprawa w pierwszej instancji była rozpoznawana przez sąd okręgowy, apelację rozpoznaje sąd apelacyjny. Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok (jeśli jednak omyłkowo wniesiemy apelację od razu do sądu odwoławczego, sąd ten niezwłocznie przesyła apelację do sądu, który wydał zaskarżony wyrok).
Wyrok zaoczny
Od wyroku zaocznego można wnieść sprzeciw. Termin do jego wniesienia wynosi dwa tygodnie od doręczenia wyroku. Sprzeciw wnosi się do sądu, który wydał wyrok zaoczny.
Nakaz zapłaty
Wydając nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, sąd wskazuje, że pozwany ma w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoić roszczenie w całości wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie zarzuty. Pismo zawierające zarzuty wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty.
Jeśli nakaz został wydany w postępowaniu upominawczym, środkiem odwoławczym jest sprzeciw wnoszony do sądu, który wydał nakaz zapłaty, a w przypadku nakazu wydanego przez referendarza sądowego – do sądu, przed którym wytoczono powództwo. Termin do wniesienia sprzeciwu również wnosi się z ciągu dwóch tygodni. Jeżeli pozew wniesiono na urzędowym formularzu, wniesienie sprzeciwu wymaga również zachowania tej formy.
Postanowienie
Na postanowienia sądu (choć nie wszystkie, o czym dalej) służy zażalenie, które wnosi się w terminie tygodniowym do sądu, który wydał postanowienie. Termin ten liczy się od doręczenia postanowienia, a gdy strona nie zażądała w terminie przepisanym doręczenia postanowienia zapadłego na rozprawie – od ogłoszenia postanowienia.
Zażalenie przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie, a ponadto na postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest:
- zwrot pozwu, odmowa odrzucenia pozwu, przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie;
- odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie;
- oddalenie opozycji przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego oraz niedopuszczenie interwenienta do udziału w sprawie wskutek uwzględnienia opozycji;
- rygor natychmiastowej wykonalności;
- wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia do czasu rozstrzygnięcia skargi o wznowienie postępowania;
- stwierdzenie prawomocności orzeczenia;
- skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka oraz odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia;
- zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;
- odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia;
- sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;
- zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, wymiar opłaty, zwrot opłaty lub zaliczki, obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty, zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz wynagrodzenie biegłego, mediatora i należności świadka;
- oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;
- zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem;
- odrzucenie zażalenia;
- odrzucenie skargi na orzeczenie referendarza sądowego.
Skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego
W pewnych sytuacjach możemy się odwołać nawet od prawomocnego orzeczenia sądowego. Od wydanego przez sąd drugiej instancji prawomocnego wyroku lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie strona, Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka może wnieść skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej.
Jest to jednak specyficzny środek zaskarżenia: zarzuty w skardze kasacyjnej mogą być oparte wyłącznie na (1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie lub (2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów.
Orzeczenia referendarza sądowego
Niektóre orzeczenia sądowe nie wydają sędziowie, lecz referendarze sądowi. Skarga, którą wnosi się w terminie w terminie tygodniowym od dnia doręczenia stronie postanowienia (o ile przepis szczególny nie stanowi inaczej), przysługuje na orzeczenia referendarza sądowego co do istoty sprawy oraz na orzeczenia kończące postępowanie, jak również te, których przedmiotem jest:
- zwrot pozwu, odmowa odrzucenia pozwu, przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie;
- odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie;
- stwierdzenie prawomocności orzeczenia;
- skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka oraz odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia;
- zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;
- odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia;
- sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;
- zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, wymiar opłaty, zwrot opłaty lub zaliczki, obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty, zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz wynagrodzenie biegłego, mediatora i należności świadka.
Jak widać, kodeks postępowania cywilnego przewiduje mnóstwo możliwości zaskarżenia niekorzystnych rozstrzygnięć sądowych (na tyle dużo, że nic dziwnego, że sprawy sądowe potrafią się ciągnąć latami). Warto ze swoich uprawnień mądrze korzystać, a przede wszystkim: mieścić się w wyznaczonych prawem terminach sądowych, w czym znacząco pomaga korzystanie z usług profesjonalnych pełnomocników.
