O tym musisz pamiętać, kupując napoje w plastikowych opakowaniach
System kaucyjny wprowadzono ustawą z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw. To właśnie ten akt prawny uzupełnił dotychczasowe przepisy o szczegółowe regulacje dotyczące funkcjonowania systemu kaucyjnego.
Obecnie, na mocy nowych przepisów, kaucją objęte są jedynie butelki plastikowe o pojemności do 3 litrów oraz puszki metalowe o pojemności do 1 litra (tak, producenci napojów już przechodzą samych siebie i wypuszczają opakowania o niestandardowych pojemnościach, aby nie doliczać kaucji do produktów). Docelowo, od stycznia 2026 roku systemem kaucyjnym mają zostać objęte również butelki szklane o pojemności do 1,5 litra - to jednak pieśń przyszłości.
System kaucyjny – w mniejszych miejscowościach nie kupicie jeszcze butelek zwrotnych
My wybraliśmy się do Kauflandu w jednej z mniejszych miejscowości w województwie śląskim, aby sprawdzić, czy w sklepach faktycznie ustawiają się kolejki do automatów przyjmujących zwrotne opakowania i prześledzić proces odzyskiwania pieniędzy. Jak się jednak okazuje – w mniejszych miejscowościach, sklepy wciąż sprzedają butelki przyjęte na stan przed 1 października, w związku z czym produkty nie są jeszcze objęte kaucją.
Sprawdziliśmy kilkadziesiąt marek (głównie wody butelkowanej, a także napojów gazowanych i niegazowanych) i nie znaleźliśmy żadnej butelki, z oznaczeniem, iż jest to butelka zwrotna. W sklepie dowiedzieliśmy się, że system kaucyjny w Kauflandzie jest wdrażany, ciężko jednak określić, kiedy faktycznie wyprzedane zostaną wszystkie butelki przyjęte według starych przepisów (bez kaucji).
Przy zakupach (pasztet i majonez kupione w celach prywatnych, nie na potrzeby niniejszego artykułu) stwierdziliśmy, że faktycznie, kaucja nie została jeszcze naliczona. Za to w opcjach kasy samoobsługowej znajdują się informacje o opakowaniach zwrotnych - chociaż w tym przypadku jest to raczej szansa na uniknięcie problemów, w przypadku, gdyby system nie zadziałał samodzielnie - kaucja bowiem doliczana jest automatycznie i klient nie musi samodzielnie wskazywać takiej informacji. W przypadku realizacji bonu stanowiącego zwrot kaucji również nie trzeba szukać dodatkowych opcji - na bonie bowiem mają znaleźć się kody kreskowe, które po zeskanowaniu zmniejsą odpowiednio kwotę do zapłaty.
System kaucyjny w Kauflandzie - oznaczenia wydają się naprawdę dobre
Nasze testy przeprowadziliśmy więc „na sucho”. Zaczęliśmy od przejrzenia butelek – na żadnej z nich nie znaleźliśmy informacji o objęciu opakowania systemem kaucyjnym, ciężko więc jednoznacznie stwierdzić, jak wyraźne są to oznaczenia. Warto jednak pamiętać, że oznaczenie jest istotne jedynie w pierwszych dniach, czy też tygodniach – później bowiem automatycznie należy zakładać, że butelka jest objęta systemem kaucyjnym, gdyż to nie możliwość, a ustawowy obowiązek.
Patrząc jednak na przygotowanie sklepu, można stwierdzić, że system kaucyjny w Kauflandzie nie powinien przyprawić klientów o ból głowy. Już przy wejściu widać wyraźnie maszyny przyjmujące butelki zwrotne. Przy tych maszynach znajdują się szczegółowe informacje (w formie tekstowej dla dociekliwych i w formie obrazkowej dla leniwych), w jaki sposób system kaucyjny działa i w jaki sposób prawidłowo dokonać zwrotu butelki. Informacje są naprawdę dobrze przygotowane – zwrot butelki wydaje się prosty.
Spokojnie – jak włożysz do automatu niewłaściwą butelkę, nie rozdzwoni się alarm i nie przyjadą po ciebie antyterroryści
Ponieważ nie znaleźliśmy butelek objętych systemem kaucyjnym, sprawdziliśmy, jak zachowa się automat, gdy wrzucimy do niego butelkę starego typu – kupioną 2 października, jednak jeszcze bez oznaczeń dotyczących systemu kaucyjnego. Po włożeniu butelki nastała chwila grozy – człowiek poczuł się niczym przestępca (a co jeżeli automat zadziała i wyda 50 groszy? Czy nie będzie to nadużycie systemu?). Myśli galopowały, automat jednak zachował się bardzo kulturalnie. Butelka wody „wjechała” do środka i została zeskanowana. Po stwierdzeniu, że nie podlega systemowi kaucyjnemu, zwyczajnie wróciła i pojawił się komunikat, że ta marka nie jest akceptowana przez sklep. Automat doradził również, aby zutylizować ją w innym miejscu.
Automat jest bardzo pomocny - w raznie niewłaściwego włożenia butelki (należy ją umieszczać denkiem do środka automatu) również informuje, co zrobić, aby mógł prawidłowo odczytać dane z etykiety. Ze względu na brak butelek nie udało się przetestować szybkości, z jaką można zeskanować zapasy plastiku z całego tygodnia, ale system wydaje się działać naprawdę płynnie.
Pamiętaj o zostawieniu etykiety!
W tym miejscu warto zaznaczyć, że aby skutecznie oddać butelkę, trzeba spełnić odpowiednie standardy. Przede wszystkim na butelce musi znajdować się odpowiedni kod kreskowy i oznaczenie, iż butelka jest objęta systemem kaucyjnym. Butelka nie może być również pogięta. Odpowiednie kody kreskowe zwykle znajdują się na etykietach, usunięcie, bądź zniszczenie etykiety będzie więc się wiązało z niemożliwością dokonania zwrotu opakowania i utratą kaucji.
Co bardzo ważne – aby dokonać zwrotu butelki w sklepie, nie trzeba okazywać paragonu. Sklepowe automaty przyjmują wszystkie butelki, które są objęte systemem kaucyjnym – bez względu na to, gdzie zostały one kupione. Kluczowy jest wspominany kod kreskowy, w którym zawarte są dane dotyczące właśnie podlegania opakowania pod system kaucyjny.
Dodatkowe wymogi to dobry stan butelki (nie może być pognieciona, ani w inny sposób uszkodzona), a także brak resztek napojów w środku. Butelki nie trzeba myć przed oddaniem - wystarczy dokładnie wylać z niej zawartość.
Póki co bez kaucji, system jest jednak przygotowany!
Opakowania są przyjmowane nie tylko w „butelkomatach”. System kaucyjny w Kauflandzie wychodzi naprzeciw oczekiwaniom klientów (w tym przede wszystkim seniorów, którzy często mają problem z korzystaniem z automatów) i dopuszcza zwroty opakowań w punkcie obsługi klienta. W zamian za butelki klienci otrzymają bony, odpowiadające iloczynowi kaucji za butelkę i ilości oddanych butelek.
Bon można wykorzystać w dowolnym Kauflandzie na terenie Polski, przez 100 dni od wystawienia. Ponadto, bon wydany w zamian za opakowania kaucjonowane może zostać wymieniony na gotówkę w punkcie informacyjnym w sklepie. W zamian za bon klient otrzyma w gotówce kwotę równą kwocie, na jaką opiewa wartość nominalna bonu. Tutaj jednak pojawia się haczyk, ponieważ bon może zostać wymieniony na gotówkę tylko, jeśli klient posiada paragon potwierdzający zakup napojów, po których zwraca butelki.
