Najprostszym sposobem na uregulowanie kwestii spadkowych w przypadku małżonków wydaje się testament wspólny. Choć jednak takie rozwiązanie funkcjonuje w innych krajach, to w polskim prawie jest niedopuszczalne. Jeśli jednak mąż i żona chcą ustanowić siebie nawzajem spadkobiercami, mają też inną możliwość.
Czy warto spisywać testament?
Małżonkowie mogą zastanawiać się czy i dlaczego warto spisać testament. W końcu dziedziczenie ustawowe przewiduje, że małżonek otrzyma spadek w pierwszej kolejności. Warto jednak pamiętać, że oprócz niego do spadku uprawnione będą także inne osoby – na przykład małoletnie dzieci czy rodzice zmarłego i to im wówczas przysługiwać będzie znaczna część majątku.
Pozostawienie dziedziczenia regulacjom Kodeksu cywilnego może więc w efekcie doprowadzić do sytuacji, gdy małżonek otrzyma znacznie mniej, niż chciałby tego zmarły. Wprawdzie całkowite pominięcie w testamencie osób najbliższych, jak rodzice czy dzieci i tak nie sprawi, że niczego nie otrzymają – będzie im przysługiwać zachowek. Jest on jednak znacznie niższy niż wartość przysługująca spadkobiercy w razie dziedziczenia z ustawy. Poza tym z uzasadnionych przyczyn spadkodawca może zdecydować się na wydziedziczenie i skuteczne pozbawienie prawa do zachowku.
Testament wspólny w Polsce
Małżonkowie zwykle wspólnie powiększają swój majątek i razem podejmują decyzje w kwestiach finansowych. Mogłoby się więc wydawać, że prawo wspólnego działania mają także w odniesieniu do rozporządzania majątkiem na wypadek śmierci. Artykuł 942 Kodeksu cywilnego wyraźnie jednak wskazuje, że testament wspólny nie jest dopuszczalny w Polskim prawie. Zgodnie z tym przepisem:
Testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy.
Oznacza to, że dwie osoby nie mogą rozporządzić swoim majątkiem w jednym testamencie, pod którym następnie się podpiszą. Możliwość spisania testamentu wspólnego istnieje jednak w innych krajach. W niektórych odnosi się do tego sporządzanego przez kilka osób niezależnie od łączących ich więzi, w innych państwach dopuszcza się ją tylko w odniesieniu do testamentu małżeńskiego. Choć wprawdzie pojawił się pomysł, by i w Polsce wprowadzić tego rodzaju regulację, to póki co art. 942 wciąż obowiązuje i testament wspólny nie będzie ważny.
Istnieje alternatywa dla testamentu wspólnego
Małżonkowie nie mają możliwości sporządzenia testamentu wspólnego, ale istnieje inne rozwiązanie zgodne z polskimi przepisami. Mąż i żona mogą spisać testamenty wzajemne. W efekcie powstaną dwa osobne dokumenty, w których powołają siebie nawzajem do spadku. Warto jednak pamiętać, że spisanie testamentów wzajemnych zawsze musi opierać się na zaufaniu. W końcu spadkodawca może w każdej chwili zdecydować się na odwołanie testamentu. Ma prawo sporządzić nowy dokument i inaczej rozdysponować swój majątek. Tak samo jak może zadecydować, że dziedziczenie będzie przebiegać zgodnie z ustawą. Swoją ostatnią wolę może zmieniać wielokrotnie, nie informując o tym swojego małżonka. Będzie to całkowicie zgodne z prawem, nawet jeśli mąż i żona wcześniej obiecali sobie, że spiszą testamenty wzajemne.
