Czy wychodzenie w trakcie 15-minutowej przerwy w pracy do sklepu lub na kawę może być potraktowane przez pracodawcę jako naruszenie obowiązków pracowniczych? Czu możemy bez zgody pracodawcy wyjść z pracy na przerwę do pobliskiego sklepu?
Prawo pracy a przerwa
Obecnie obowiązujące przepisy prawa nie definiują dostatecznie precyzyjnie terminu – przerwa w pracy. Tym samym, analizę przepisów należałoby zacząć od regulacji dotyczących stosunku pracy. Poprzez zawarcie umowy o pracę – pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Natomiast – pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 k.p.).
W Kodeksie pracy ustawodawca dokonał definicji czasu pracy. Zgodnie z zapisami ustawy – czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy (art. 128 k.p.). Ponadto, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy (art. 134 k.p.).
Czy można wyjść z pracy na przerwę do sklepu – co na to przepisy?
Wydawać by się mogło, że tak zdefiniowane przez ustawodawcę terminy pozostawiają pracownikowi dużą swobodę w zakresie organizacji swojego czasu w trakcie przerwy. W tym miejscu należy jednak odnieść się również do judykatów Sądu Najwyższego. Bowiem w wyroku z dnia 16 marca 2017 r. (sygn. akt I PK 124/16) Sąd Najwyższy uznał, że:
Prawo pracownika do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy (art. 134 k.p.) powinno być realizowane z poszanowaniem pracowniczego obowiązku przestrzegania regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku (art. 100 par. 2 pkt 2 k.p.). Oznacza to, że organizowanie i wykorzystywanie zaliczanej do czasu pracy płatnej przerwy na odpoczynek od pracy lub spożycie posiłku nie zależy od swobodnego uznania uprawnionego pracownika, który nie może dowolnie ani samowolnie decydować o miejscu wykorzystania płatnej przerwy w pracy poza siedzibą pracodawcy lub poza innym wyznaczonym mu miejscem pozostawania do dyspozycji pracodawcy w czasie pracy (art. 128 kp), który obejmuje także okres co najmniej 15 minutowej przerwy w pracy zaliczanej do czasu pracy. Korzystanie z płatnej przerwy w pracy zaliczanej do czasu pracy wymaga co do zasady przebywania w siedzibie pracodawcy lub w innym miejscu wyznaczonym lub akceptowanym przez pracodawcę do jej wykorzystania.
Sprawa w której został wydany przedmiotowy wyrok dotyczyła żądania przywrócenia do pracy urzędnika państwowego. Stracił pracę i wypowiedziano mu umowę ze względu na dwie negatywne oceny, jakie otrzymał za swoją postawę w trakcie pracy. Pierwszą dostał za przedłużającą się usprawiedliwioną nieobecność w pracy (był u lekarza, wizyta się przedłużała, a w tym czasie szukali go przełożeni). Natomiast drugą za samowolne wyjście — w czasie przerwy — z pracy do banku i sklepu spożywczego
Urzędnik wystąpił ze skargą kasacyjną, w treści której wskazywał, że opuszczanie miejsca pracy w trakcie kwadransa – którego zgodnie z treścią art. 134 k.p. należy wliczać do czasu pracy – nie powinno być obarczone obowiązkiem uzyskania zgody bezpośredniego przełożonego.
Wielokrotne przypadki naruszenia dyscypliny a utrata pracy
Należy podkreślić, że Sąd Najwyższy nie podzielił wniosków powoda. Równocześnie wskazał też, że wielokrotne przypadki naruszenia dyscypliny pracy poprzez samowolne wyjścia w godzinach pracy poza zakład pracy bez wiedzy i zgody pracodawcy oraz bez adnotacji w dzienniku wyjść może być podstawą wypowiedzenia umowy. Natomiast w kontekście informowania bezpośredniego przełożonego ustalił, że – dyrektor departamentu jest uprawniony do oceny naruszenia tej dyscypliny, nawet jeśli nie był bezpośrednim przełożonym pracownika.
Pracownik wielokrotnie samowolnie oraz w pełni umyślnie opuszczał miejsce pracy naruszając tym regulamin pracy. Ponadto, pozwany wykazał, że przełożeni wielokrotnie rozmawiali z pracownikiem. W trakcie pracy w urzędzie otrzymał wiele ustnych upomnień, karę porządkową upomnienia oraz finalnie wypowiedziano mu umowę.
Zatem należy podkreślić, iż każde wyjście z pracy w czasie pracy, w tym także podczas przerwy — bez zgody, wiedzy lub akceptacji pracodawcy — może być traktowane jako naruszenie regulaminu i porządku pracy.
Czy pracownik swobodnie decyduje gdzie spędza czas przerwy?
Otóż nie. Pracownik w żadnym wypadku nie ma decyduje sam – bez uprzedzenia o tym przełożonego – gdzie chciałby spędzić swoją przerwę. Należy podkreślić, że w przypadku ustawowej, 15-min. przerwy jej czas zaliczany jest do czasu pracy (art. 134 k.p.). Warto podkreślić, iż mimo, że pracownik ma prawo do kwadransa przerwy, to dalej w trakcie jego trwania pozostaje do dyspozycji pracodawcy.
Pracownik nie może więc zdecydować o miejscu wykorzystania przerwy poza siedzibą pracodawcy. Ponadto, korzystanie z płatnej przerwy w pracy zaliczanej do czasu pracy wymaga, co do zasady, przebywania w siedzibie pracodawcy lub w innym miejscu wyznaczonym lub akceptowanym przez pracodawcę do jej wykorzystania. Podsumowując: wychodzenie w trakcie pracy do sklepu/na kawę jest niezgodne z obowiązującymi regulacjami prawa pracy.
