Przepisy kodeksu pracy jasno określają, jakich danych osobowych możemy żądać od pracowników
Wydawać by się mogło, że żądanie zaświadczenia o niekaralności od kandydata na pracownika nie powinno budzić większych wątpliwości. Nie każdy przedsiębiorca musi przecież chcieć zatrudniać przestępcę. Wcześniejszy konflikt z prawem może stanowić pewien prognostyk zachowania danej osoby w przyszłości. Do pracowników trzeba zaś mieć zaufanie. Oczywiście na drugiej stronie szali znajdziemy konieczność zapewnienia osobom już rozliczonym z wymiarem sprawiedliwości możliwość powrotu do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Obowiązujące przepisy stają na jej straży.
Prawdę mówiąc, żądanie zaświadczenia o niekaralności w trakcie rekrutacji w ogóle nie mieści się w ramach określonych przez kodeks pracy. Katalog danych osobowych, których możemy oczekiwać od kandydata oraz już zatrudnionego pracownika, jest zamknięty. Interesuje nas w tym przypadku art. 22¹ przywołanej ustawy.
Jak widać, zaświadczenie o niekaralności nie znalazło się w żadnym z tych katalogów. Na przeszkodzie stoi nam także art. 10 RODO, który wyraźnie wyklucza przetwarzanie danych osobowych dotyczących wyroków skazujących i czynów zabronionych bez wyraźnej podstawy prawnej, która by nas do tego upoważniała.
Sprawdź polecane oferty
RRSO 20,77%
Żądanie zaświadczenia o niekaralności przez przedsiębiorcę bardzo rzadko będzie miało podstawę prawną
Ograniczenia wynikające z przepisów RODO znajdują swoje uzasadnienie także w treści art. 21¹ §4, który wskazuje, kiedy możemy zażądać danych osobowych spoza któregoś z ustawowych katalogów.
Warto także zwrócić uwagę na sytuacje, w których przedsiębiorca może samodzielnie uzyskać informację o karalności pracownika albo kandydata starającego się o pracę. Uprawnienie takie istnieje i wynika z art. 6 ust. 1 pkt 10) ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym.
Po raz kolejny trzymamy się tego samego schematu. Mamy dostęp do informacji wtedy, gdy ustawa wprost nam takowy przyznaje. Kiedy więc żądanie zaświadczenia o niekaralności będzie dopuszczalne? Co do zasady sytuacja taka zachodzi wtedy, gdy ustawodawca wprost przewiduje, że dany zawód mogą wykonywać jedynie osoby niekarane. Przepisy tego typu znajdziemy w różnych ustawach. Duża część to szeroko rozumiani pracownicy państwa: nauczyciele, prokuratorzy, policjanci, strażnicy więzienni, urzędnicy służby cywilnej.
Z punktu widzenia przedsiębiorców najczęstszym przypadkiem będą ochroniarze. Art. 19 ustawy o ochronie osób i mienia wprost nakłada na przedsiębiorców prowadzących firmy ochroniarskie obowiązek weryfikowania karalności swoich pracowników. Osoba skazana nie może być pracownikiem ochrony. Istnieje jednak pewna poważna wątpliwość. Przepisy przywołanej przed chwilą ustawy niekoniecznie obejmują ochroniarzy w potocznym tego słowa rozumieniu. Wydaje się więc, że żądanie zaświadczenia o niekaralności od stróża niebędącego pełnoprawnym pracownikiem ochrony pozostaje nieuprawnione.
