Ustawodawca chroni interesy konsumentów na różne sposoby. Jednym z nich jest kara grożąca za zawyżanie ceny usługi względem ustalonego cennika. Jeżeli przedsiębiorca lub jego pracownik pobrał pieniądze po zawyżonej stawce, to popełnia wykroczenie. Warto wspomnieć, że usługodawcy mają także obowiązek informowania o obowiązujących cenach.
Zawyżanie ceny usługi staje się wykroczeniem w momencie przyjęcia zapłaty przez przedsiębiorcę
Niektóre archaiczne przepisy zaszyte w kodeksie wykroczeń okazują się zaskakująco przydatne także współcześnie. Zazwyczaj o reliktach gospodarki centralnie sterowanej z kodeksu wykroczeń przypominamy sobie przy jakichś sprawach światopoglądowych. Ewentualnie wówczas, gdy pracownicy pewnej sieci sklepów domagają się dowodu osobistego przy zakupie piwa bezalkoholowego. Niezwykle aktualny pozostaje temat legitymowania nastolatków chcących zakupić napoje energetyczne. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę z tego, że kodeks wykroczeń chroni konsumentów przed zawyżoną ceną usługi.
Mowa o art. 138 przywołanej ustawy. Ściślej mówiąc: o pierwszej części tego przepisu, który nie został uznany za sprzeczny z Konstytucją RP z powodów właśnie światopoglądowych. Interesujący nas fragment pozwoliłem sobie pogrubić.
Kto, zajmując się zawodowo świadczeniem usług, żąda i pobiera za świadczenie zapłatę wyższą od obowiązującej albo umyślnie bez uzasadnionej przyczyny odmawia świadczenia, do którego jest obowiązany, podlega karze grzywny.
Rygorom tego konkretnego przepisu podlegają usługodawcy. Nie ma za to zastosowania w przypadku sprzedaży towarów. Dotyczy więc na przykład fryzjera, szewca, krawca czy punktu naprawy sprzętu RTV albo AGD. Karze grzywny do 5 000 zł podlega nie tylko samo zawyżanie ceny usługi. Sprawca musi jeszcze rzeczywiście pobrać pieniądze od klienta.
Warto wspomnieć, że ustawodawca w tym przypadku nie przewiduje żadnych wyjątków w rodzaju „uzasadnionej przyczyny”. Zawyżanie ceny usługi następuje więc zawsze wtedy, kiedy odbiega ona od obowiązującej w danym przedsiębiorstwie na niekorzyść kupującego. Gdzie powinniśmy szukać ceny obowiązującej? Oczywistą odpowiedzią wydaje się cennik. Ktoś mógłby pomyśleć, że usługodawca może być sprytny i nie wywiesić cennika w ogóle. Wówczas hipotetycznie cenę za każdą usługę ustalałby arbitralnie. Problem w tym, że nie może tego zrobić, jeśli nie chce narazić się na jeszcze wyższą karę.
Usługodawcy powinni mieć wywieszony cennik
Tak się bowiem składa, że na przedsiębiorstwach usługowych również ciążą określone obowiązki informacyjne w zakresie prezentacji cen. Jako ich źródło należałoby wskazać art. 4 ust. 1 ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług.
W miejscu sprzedaży detalicznej i świadczenia usług uwidacznia się cenę oraz cenę jednostkową towaru lub usługi w sposób jednoznaczny, niebudzący wątpliwości oraz umożliwiający porównanie cen.
Pozostałe ustępy przywołanego przepisu dotyczą obowiązku informowania o najniższej cenie z ostatnich 30 dni w przypadku wszelkiego rodzaju obniżek, który obowiązuje nie tylko sprzedawców, ale także wszelkiego rodzaju usługodawców. W tym jednak przypadku kluczowy jest nakaz uwidocznienia ceny w sposób jednoznaczny, niebudzący wątpliwości oraz umożliwiający porównanie cen. Samo ustne poinformowanie konsumenta o cenie nie wystarczy, zwłaszcza jeśli byłoby dokonywane w sposób całkowicie doraźny. Ponownie: wywieszenie cennika gdzieś na ścianie zakładu wręcz samo przychodzi do głowy.
Za niedopełnienie wskazanego wyżej obowiązku grozi surowa kara, którą może na przedsiębiorcę nałożyć wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej. Oczywiście powinien on uwzględnić stopień naruszenia obowiązków, jego wagę, skalę i okres łamania przepisów. Powinien także wziąć poprawkę na skalę działalności danej firmy oraz dotychczasowe zachowanie przedsiębiorcy. Niemniej jednak maksymalną wysokość kar znajdziemy w art. 6 ust. 1 oraz 2 ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług.
1. Jeżeli przedsiębiorca nie wykonuje obowiązków, o których mowa w art. 4 uwidacznianie ceny ust. 1-5, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nakłada na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 20 000 zł.
2. Jeżeli przedsiębiorca nie wykonał obowiązków, o których mowa w art. 4 uwidacznianie ceny ust. 1-5, co najmniej trzykrotnie w okresie 12 miesięcy, licząc od dnia, w którym stwierdzono naruszenie tych obowiązków po raz pierwszy, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nakłada na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 40 000 zł.
