Intercyza to popularne rozwiązane w małżeństwach, w których obie strony (lub tylko jedna) chce zabezpieczyć swoje interesy finansowe. Podpisanie intercyzy powoduje, że pomiędzy małżonkami nie występuje ustawowa wspólność małżeńska (zwykle, ponieważ umowa małżeńska może również jedynie ograniczyć tę wspólność, czy też ją rozszerzyć). Zwykle mówi się o zaletach tego rozwiązania, intercyza generuje również trochę problemów. Jednym z nich jest brak możliwości wspólnego rozliczenia się małżonków przed Urzędem Skarbowym.
Co daje intercyza?
Umowa majątkowa małżeńska, czyli właśnie intercyza, jest uregulowana w art. 47 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z tą regulacją:
Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową, lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.
Umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej.
Intercyza zwykle jest stosowana w przypadku chęci zabezpieczenia majątku – najczęściej małżonkowie bowiem ograniczają wspólność majątkową lub ustanawiają rozdzielność majątkową. Dzięki temu w przypadku gdy jeden z małżonków się zadłuży, nie ucierpi majątek drugiego z nich. Warto jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 47(1) kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżonek może powoływać się na umowę majątkową względem osób trzecich, jeżeli jej zawarcie było im wiadome. Jeżeli więc małżonkowie podstępnie ukryli intercyzę przy zaciąganiu zobowiązań, a wierzyciel nie miał skąd się o tym fakcie dowiedzieć, to intercyza względem osób trzecich jest nieskuteczna.
Intercyza solą w oku instytucji podatkowych
Ważność małżeńskiej umowy majątkowej względem osób trzecich nie dotyczy jednak tylko wierzycieli prywatnych, ale również instytucji takich jak Zakład Ubezpieczeń Społecznych czy Urząd Skarbowy. I gdy jeden z małżonków ma zaległości względem takiej instytucji, intercyza jest sposobem na zabezpieczenie, chociaż części majątku. Jak jednak podkreślają sądy, za zobowiązania powstałe przed podpisaniem małżeńskiej umowy majątkowej, wciąż odpowiadają oboje małżonkowie. Przykładem takiego stanowiska może być wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z lipca 2015 roku (III AUa 1332/14), w którym skład orzekający podkreślił, że:
Na podstawie art. 29 § 1 o.p. odpowiedzialność małżonka niebędącego płatnikiem składek, za zaległości składkowe drugiego małżonka jest w pierwszej kolejności ograniczona przedmiotowo — do majątku wspólnego jego i małżonka. Nadto obok ograniczenia przedmiotowego w myśl art. 29 § 2 pkt 1 ustawodawca wprowadził też ograniczenie czasowe tej odpowiedzialności — skutki prawne zniesienia wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań składkowych powstałych przed dniem zawarcia umowy o wyłączeniu (ograniczeniu) ustawowej wspólności majątkowej. A contrario — małżonek płatnika nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania składkowe powstałe po dniu zawarcia takiej umowy.
Intercyza a rozliczenia ze skarbówką
Urząd Skarbowy (tak samo, jak banki) uwielbia ustawową wspólność małżeńską, bo ta daje mu dwóch potencjalnych dłużników zamiast jednego. Dlatego właśnie małżonkowie pozostający we wspólności majątkowej są premiowani. Takim rodzajem premii jest możliwość wspólnego rozliczenia podatku. Dlaczego to takie istotne? Ponieważ w momencie, gdy jeden z małżonków dobrze zarabia i samodzielnie „wpadłby” w wyższy próg podatkowy, w przypadku małżeństw dochody są uśredniane. Oznacza to, że próg podatkowy liczony na osobę zostaje przekroczony dopiero w momencie, gdy oboje małżonków go przekracza. Jeżeli więc jedna strona zarabia znacznie mniej, to szansa na uniknięcie wyższych danin.
Niestety, PIT-u wspólnie nie rozliczą małżonkowie, którzy podpisali intercyzę. Tutaj każdy małżonek pracuje na własny rachunek, wspólne rozliczenie (nawet w przypadku, gdy różnica pomiędzy zarobkami jednego i drugiego jest znaczna) nie jest możliwe.
