Polska stoi przed wyzwaniem potencjalnej procedury nadmiernego deficytu, którą może uruchomić Komisja Europejska. W związku z tym Warsaw Enterprise Institute zlecił firmie Maison&Partners badanie mające na celu sprawdzenie wiedzy Polaków na temat podatków. Wyniki tego badania są zaskakująco pozytywne, z jednym istotnym wyjątkiem.
Ostatnie cztery lata były pełne kryzysów: pandemia, wojna, inflacja. Mimo że Polska nie wpadła w długotrwałą recesję, a płace nominalne rosły, warunki gospodarcze uległy pogorszeniu. W obliczu tych trudności Polacy zaczęli bardziej interesować się podatkami, które płacą. Z badań wynika, że w ciągu ostatnich siedmiu lat świadomość fiskalna Polaków znacznie wzrosła. To ważny sygnał dla rządzących, ponieważ ewentualne podniesienie podatków może spotkać się z dużym oporem społecznym.
Wiedza Polaków o podatkach jest wybiórcza
Badanie przeprowadzone przez Maison&Partners ujawniło kilka kluczowych informacji na temat wiedzy Polaków o podatkach.
Prawie 80% Polaków spontanicznie wymienia podatki jako główne źródło finansowania państwa. Jednak większość z nich myśli głównie o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) jako głównym źródle dochodów państwa, a nie o podatku od towarów i usług (VAT). 95% Polaków deklaruje znajomość PIT (wzrost z 90% w 2017 r.) oraz VAT (wzrost z 86%). Znacznie wzrosła również świadomość podatku od osób prawnych (CIT), który obecnie zna 80% badanych (wzrost z 49% w 2017 r.). Niestety, tylko 46% Polaków rozumie działanie podatku od zysków kapitałowych (podatek Belki).
W 2017 r. aż 21% Polaków uważało, że nie płaci żadnych podatków. Obecnie odsetek ten spadł do 10%. 74% Polaków jest świadomych płacenia PIT, 59% VAT, a 50% akcyzy na alkohol, wyroby tytoniowe i paliwa. Jednak faktyczne rozumienie tych podatków jest mniejsze niż deklarowane przez badanych.
Ocena systemu podatkowego jednoznaczna: uprościć
Pomimo wzrostu świadomości, większość Polaków ocenia obecny system podatkowy bardzo źle. Aż 87% badanych uważa, że system powinien zostać uproszczony. W porównaniu do 2017 r., system jest postrzegany jako mniej niesprawiedliwy i nieprzyjazny, ale bardziej skomplikowany.
Jednym z najbardziej zaskakujących wyników badania jest brak świadomości Polaków na temat podatków nakładanych przez Unię Europejską. Większość Polaków (66-70%) nie wie, że w najbliższym czasie Unia Europejska wprowadzi nowe podatki, które bezpośrednio wpłyną do budżetu UE. Chodzi tu o podatek CBAM, podatek Pillar II oraz przejęcie części wpływów z ETS.
Badanie przeprowadzone na zlecenie Warsaw Enterprise Institute dość dobitnie pokazuje, że świadomość fiskalna Polaków wzrosła (i to jest krzepiące), jednak wciąż istnieją poważne luki w wiedzy, szczególnie w zakresie podatków nakładanych przez Unię Europejską oraz działania niektórych podatków krajowych. W obliczu potencjalnych zmian podatkowych rządzący muszą liczyć się z coraz bardziej świadomym społeczeństwem, które może opierać się podwyżkom podatków. Warto również zainwestować w edukację podatkową, aby Polacy lepiej rozumieli, jak funkcjonuje system podatkowy oraz jakie są źródła finansowania państwa. Bez tego nie da się bowiem przeprowadzić rzetelnej zmiany na temat reform systemu podatkowego.
