Słowacja – kraj w Europie środkowej, Muszynianka – umiarkowanej popularności woda mineralna z Polski. Tak, tak, w tytule tego artykułu nie ma żadnej dziennikarskiej kaczki, czytajcie dalej!
Pamiętacie Słowację? To takie małe państwo, z którym graniczymy na południu. Trochę zapomniane przez ostatnich kilka lat rządów, pod nową egidą wraca do łask w ramach odzyskującej dawną „świetność” Grupy Wyszehradzkiej.
Znacie Muszyniankę? To jedna z ciekawszych historii na rynku spożywczym. Przede wszystkim to bardzo ceniona woda mineralna, znana z bardzo wysokiej zawartości minerałów w swoim składzie, a przy tym ciekawy symbol polskiego kapitalizmu i zmian ustrojowych, gdzie zarządzana przez spółdzielnię marka z poszanowaniem praw pracowniczych i niezwykle przyzwoitymi zarobkami w swoim regionie z roku na rok pnie się w górę w rankingu popularności. Warto przy tym podkreślić, że to jeden z nielicznych polskich potentatów wody mineralnej, gdyż bardziej popularne Nałęczowianka czy Żywiec Zdrój nie znajdują się już w rękach krajowych przedsiębiorców. Jeśli więc ktoś interesuje się problematyką patriotyzmu gospodarczego, Muszynianka jest mu zapewne bliska.
Woda wydobywana jest z 8 odwiertów w przygranicznej miejscowości Muszyna. W związku ze wspomnianym wcześniej dynamicznym rozwojem biznesu, przedstawiciele spółdzielni poszukiwali kolejnych źródeł wody i takowe znaleźli – na Słowacji, w Legnawie, gdzie znajduje się także przejście graniczne, a od Muszyny dzielą ją… 2 kilometry.
„1. Suwerenem jest naród słowacki, 2. Mamy Parlament i Prezydenta, 3. Muszynianka jest fe!”
Zapędy polskiego producenta wody, który w 2014 zarobił wprawdzie 35 milionów złotych na czysto, ale – umówmy się – żadną CocaCola Company nie jest, wzbudziły zaniepokojenie słowackiego społeczeństwa i Parlamentu. To znaczy, kiedy na początku Muszynianka wydawała krocie, by zaplanować swój biznes w Legnawie, szkicując infrastrukturę, załatwiając robotę biurową, nie stanowiło to dla nikogo najmniejszego problemu, a słowaccy politycy nawet wspierali pomysł i inwestycję. Odkupiono prawa do eksploatacji źródła, już witano się z gąską czekając tylko na przyznanie koncesji i wtedy Robert Fico przy wsparciu nawet sejmowej opozycji… zmienił Konstytucję.
Rezultat? Choć Muszynianka chciała podziemnym rurociągiem tłoczyć wodę do Muszyny, nowe prawo południowych sąsiadów stanowczo zakazuje eksportu wody za granicę w postaci innej niż zabutelkowana jeszcze na Słowacji.
Sytuacja wydaje się absurdalna na wielu płaszczyznach. Przede wszystkim, niesamowity jest fakt, że poważne państwo znalazło w swojej ustawie zasadniczej miejsce dla zapisów dotyczących nie ustroju czy wolności obywatelskich, tylko wody źródłowej. I to nawet nie w jakimś egzotycznym jej fragmencie, tylko w art. 4:
Preprava vody odobratej z vodnych utvarov nachadzajucich sa na uzemi Slovenskej republiky cez hranice Slovenskej republiky dopravnymi prostriedkami alebo potrubim sa zakazuje; zakaz sa nevztahuje na vodu na osobnu spotrebu, pitnu vodu balenu do spotrebitelskych obalov na uzemi Slovenskej republiky a prirodnu mineralnu vodu balenu do spotrebitelskych obalov na uzemi Slovenskej republiky a na poskytnutie humanitarnej pomoci a pomoci v nudzovych stavoch. Podrobnosti o podmienkach prepravy vody na osobnu spotrebu a vody na poskytnutie humanitarnej pomoci a pomoci v nudzovych stavoch ustanovi zakon.
Dla porównania, na tym samym etapie Konstytucji RP czytamy, że „Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.”, a ów „Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.”
Legnawa to mała wieś, do której nie dojeżdżają nawet większe TIR-y, nie wspominając już o tym, że budowa drugiej rozlewni 2 km od Muszyny ma mniej więcej tyle samo sensu co budowa wielkiego stadionu tuż obok Stadionu Narodowego w Warszawie. Klimat polityczny w Słowacji i obawy względem Polski można dość łatwo przyrównać do tego, co u nas nazywamy „obawą przed zalewem niemieckiego kapitału”. Nic zatem dziwnego, że premier Fico sprowadzając swoją konstytucję do rangi aktu zawierającego zapisy na poziomie rozporządzenia, punktuje w oczach niechętnego nam narodu. Mówiło się nawet o tym, że „Polska chce wysuszyć Słowację”, choć przedstawiciele Muszynianki w rozmowie z Newsweekiem wyjaśniali, że koncesja obejmowała stosowne zapisy eksploatacyjne.
Co będzie dalej ze źródłem w Legnawie, na które Muszynianka wydała już około 15 milionów złotych? Przedsiębiorcy po cichu liczą na mediacje na szczeblu Europarlamentu czy wsparcie sprawy przez Prezydenta Andrzeja Dudę, ale wszystkie znaki na niebie i ziemi wskazują, że będzie to historia bez happy endu.
Polska zmieniła niedawno swoją strategię w polityce międzynarodowej i w miejsce bycia bliskim, choć zależnym, współpracownikiem rozdających karty w Unii Europejskiej Niemiec, postanowiła zostać liderem koalicji czterech państw, którym zatrudniająca około 100 osób Muszynianka dyktuje zapisy konstytucyjne.
Fot. tytułowa: Shutterstock; fot. w artykule: materiały promocyjne Muszynianki
