Prawo do działki ROD, czyli ustawa o Rodzinnych Ogrodach Działkowych
Rodzinne Ogrody Działkowe są w Polsce tradycyjnym miejscem wytchnienia dla mieszkańców bloków, którzy mogą na terenie ROD odpoczywać, uprawiać warzywa, czy też spędzać wakacje. ROD (dawniej znane jako pracownicze ogródki działkowe) mają zaspokajać socjalne, wypoczynkowe i rekreacyjne potrzeby społeczeństwa, a także kształtować warunki dla prowadzenia aktywnego i zdrowego trybu życia oraz ochrony przyrody. Tak przynajmniej wynika z ustawy z dnia 13 grudnia 2013 roku o rodzinnych ogródkach działkowych, która reguluje zakres ich funkcjonowania.
Działki to tańsza alternatywa domku na wsi (chociaż już nie tak tania, jak kiedyś, bo prawo użytkowania takiego terenu warte jest obecnie przynajmniej kilkadziesiąt tysięcy złotych, a czasem nawet kilkaset – ceny różnią w zależności od lokalizacji ogródków działkowych). Forma prawna takich ogródków działkowych generuje jednak sporo problemów. Wszystko przez fakt, że kupując prawo do działki ROD, nie nabywamy gruntu, a jedynie prawo do korzystania z niego.
Prawo do działki ROD po śmierci działkowca
Prawo do działki ROD może być nabyte samodzielnie bądź wraz z kimś. Jeżeli dana osoba jako jedyna posiada prawo do danej działki, po jej śmierci może to prawo uzyskać jej małżonek, bądź też inni spadkobiercy. Wynika to bezpośrednio z art. 38 ustawy ROD, w którym zapisano, że:
Sprawdź polecane oferty
RRSO 21,36%
1. W razie śmierci jednego z małżonków prawo do działki, które przysługiwało obojgu małżonkom, przypada drugiemu małżonkowi. Jeżeli małżonek nie posiadał prawa do działki, może w terminie 6 miesięcy od dnia śmierci małżonka złożyć oświadczenie woli o wstąpieniu w stosunek prawny wynikający z tego prawa, pod rygorem wygaśnięcia prawa do działki.
2. Z chwilą wygaśnięcia prawa do działki w następstwie niedokonania czynności, o której mowa w ust. 1, roszczenie o ustanowienie prawa do działki po zmarłym przysługuje innym osobom bliskim. Roszczenie to wygasa w terminie 3 miesięcy od dnia powstania. Ustanowienie prawa do działki nie może nastąpić przed upływem terminu wygaśnięcia roszczenia.
Oznacza to, że po śmierci działkowca prawo do działki ROD wygasa, a „przejąć” go mogą zasadniczo jedynie osoby wskazane w ustawie. Pierwszeństwo w tym zakresie ma małżonek, jeżeli on nie dopełni formalności, prawo to przechodzi na inne osoby bliskie. Te jednak również zostały wymienione w tej ustawie. Zgodnie z ustawą o ROD osobami bliskimi są małżonek działkowca, jego zstępni, wstępni, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa oraz osoby pozostające z działkowcem w stosunku przysposobienia. W tych przepisach nie ma więc ani słowa o osobach pozostających we wspólnym pożyciu.
Prawo do działki ROD nie może zostać przekazane na mocy testamentu
W polskim prawie nie występuje coś takiego, jak „dziedziczenie działki ROD”. Prawo do działki ROD ma bowiem charakter prawa osobistego. Zgodnie więc z art. 922 § 2 kodeksu cywilnego:
Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.
Oznacza to, że nawet jeżeli spadkodawca uczyni odpowiedni zapis w testamencie, będzie on nieważny, ponieważ działka ROD nie podlega dziedziczeniu – ani testamentowemu, ani ustawowemu (stąd też wyszczególnienie w ustawie, co może dziać się z prawem do działki po śmierci działkowca). Jedyna szansa na przekazanie działki partnerowi to działanie jeszcze za życia, działając na podstawie art. 41 ustawy o ROD, który stanowi, że:
Działkowiec w drodze umowy może przenieść prawa i obowiązki wynikające z prawa do działki na rzecz pełnoletniej osoby fizycznej (przeniesienie praw do działki). Umowę zawiera się w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Skuteczność przeniesienia praw do działki zależy od zatwierdzenia przez stowarzyszenie ogrodowe.
