Przepustki w szpitalu, a także możliwość wyjścia pacjentów na spacer to niejednokrotnie drażliwy temat. Teoretycznie pacjent – jako osoba dorosła, z pełnią praw, może opuścić placówkę medyczną w dowolnym momencie. W niektórych przypadkach lekarz jednak na wyjście pacjenta (niezależnie od tego, czy to dłuższe wyjście, w ramach tzw. przepustki, czy też krótki spacer) może zwyczajnie się nie zgodzić. I pacjent nie będzie mógł nic z tym zrobić.
Wszystko zależy od stanu, w jakim znajduje się pacjent
O ile w przypadku pacjentów, których stan zdrowia jest na tyle poważny, że nie mogą nawet wstawać, nie ma problemów z tematem przepustki w szpitalu, czy też wyjścia na spacer, to sytuacja staje się skomplikowana, gdy mowa o pacjentów oddziałów psychiatrycznych. Tutaj bowiem zagrożenie życia może być realne, chociaż pacjent może czuć się dobrze, a nawet trwać w błędnym przekonaniu, że nic mu nie dolega.
W takiej sytuacji temat przepustki w szpitalu, czy zwykłego wyjścia na spacer może być tematem spornym – pacjent nie widzi zagrożenia, lekarze wręcz przeciwnie. Jak podkreśla Rzecznik Praw Pacjenta:
Osoba z zaburzeniami psychicznymi leczona w szpitalu psychiatrycznym może uzyskać zgodę ordynatora (lekarza kierującego oddziałem) na okresowe przebywanie poza szpitalem bez wypisywania z zakładu, jeżeli nie zagraża to jej życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób. Jest to tzw. przepustka.
Przepustki w szpitalu i wyjścia na spacer – tylko gdy stan zdrowia na to pozwala
Oczywiście nie każdy pacjent z zaburzeniami psychicznymi stanowi zagrożenie dla siebie lub dla otoczenia. Jednak w przypadkach, gdy powodem przyjęcia była na przykład próba samobójcza, a stan pacjenta jeszcze dostatecznie się nie ustabilizował, wyjście poza teren szpitala (a nawet na terenie szpitala, bez odpowiedniego nadzoru) może mieć tragiczne skutki. Jak podkreśla Rzecznik Praw Pacjenta:
Wolne wyjścia (spacery) mogą mieć różny charakter i najczęściej odbywają się pod opieką personelu, bądź osoby bliskiej. Mogą mieć one zarówno formę zorganizowaną, którą będzie spacer z grupą pacjentów, bądź też indywidualną, np. w przypadku wyjścia do kawiarni czy sklepu znajdującego się na terenie szpitala.
Zdaniem RPP, zarówno jeżeli chodzi o przepustki w szpitalu, jak i wyjścia pacjenta na spacer (nawet na terenie placówki medycznej) kluczowa dla udzielenia mu na to zezwolenia jest ocena jego stanu zdrowia. Lekarz może odmówić udzielenia przepustki lub wyjścia na spacer tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy stan zdrowia pacjenta na to nie pozwala – a więc gdy istnieje zagrożenie dla zdrowia lub życia pacjenta, a także zdrowia lub życia innych osób.
Oczywiście kanwą do tych rozważań są pacjenci oddziałów psychiatrycznych, jednak analogiczna sytuacja ma miejsce w przypadku pacjentów np. po wypadkach, którzy czują się dobrze, jednak ich urazy wewnętrzne nie pozwalają na samodzielne poruszanie się, bądź też na przykład kobiet po cesarskim cięciu, które w wyniku stresów związanych z porodem mogą przez jakiś czas nie odczuwać dolegliwości – przykłady można mnożyć. Za każdym razem, gdy lekarz uzna, że stan zdrowia pacjenta nie pozwala mu na samodzielne wyjścia, może odmówić udzielenia przepustki, czy też zgody na wyjścia na spacer. Oczywiście w takich sytuacjach alternatywą jest wypis na żądanie (o ile nie jest to leczenie przymusowe), w tej sytuacji bowiem lekarz już nie odpowiada za ewentualne komplikacje zdrowotne chorego.
Gdzie zgłosić łamanie praw pacjenta?
Przepustki w szpitalu i możliwość wyjścia na spacer formalnie nie są prawem pacjenta (nie zostały wyszczególnione w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta), jednakże nieuzasadniona odmowa udzielenia przepustki, czy też pozwolenia na wyjście na spacer może być przez pacjenta kwestionowane m.in. przez fakt, że pacjent ma prawo nie zgodzić się z opinią lekarza.
Brak zgody na opuszczenie szpitala (wszystko jedno, czy w ramach przepustki, czy też temat dotyczy zwyczajnego wyjścia na spacer) to swojego rodzaju ograniczenie wolności, dlatego lekarz musi to odpowiednio uzasadnić. RPP podkreśla, że lekarz może odmówić takiej zgody tylko i wyłącznie w przypadku uzasadnionych wskazań medycznych. Jeżeli lekarz odmawia takiej zgody bez sensownego uzasadnienia, pacjent może to zgłosić do Rzecznika Praw Pacjenta. Z kolei pacjenci w szpitalach psychiatrycznych mogą dodatkowo skorzystać z pomocy działających na terenie szpitala Rzeczników Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego.
