W naszej kulturze utarło się, że starsi rodzice znajdują się pod opieką jednego z dzieci. Schemat jest powtarzany przez kolejne pokolenia, również przez kolejne pokolenia odtwarzany jest konflikt o podział pozostawionego spadku. Po latach wychodzi poczucie niesprawiedliwości. Wszystko przez błędne przekonanie, że fakt opieki nad rodzicami oznacza równocześnie prawo do wyższego spadku lub samodzielnego dziedziczenia wszystkiego. Tak niestety nie jest i warto o tym pamiętać.
Spadek a opieka nad rodzicem
Kwestie spadkowe są trudne w prawie każdej rodzinie. Brak dialogu w tym zakresie potęguje tylko nieporozumienia i spory w przyszłości. Do tego dochodzi nieznajomość prawa. Do jednych z takich kwestii zalicza się przekonanie, że opieka nad spadkodawcą wpływa na dziedziczenie. Niestety nie wpływa i trzeba mieć tego świadomość przed jej podjęciem. Opieka nad rodzicami albo tylko jednym z rodziców nie zapewnia dziedziczenia na innych zasadach niż w przypadku jej braku. Dziedziczenie ustawowe pozostaje niezmienne. Jedyną drogą zapewnienia sobie wyższego spadku jest otrzymanie go w testamencie.
Spadek po zmarłym dziedziczony jest na podstawie ustawy lub testamentu. Dziedziczenie ustawowe odbywa się na podstawie przepisów, które nie podlegają modyfikacji. Prawo spadkowe nie przewiduje żadnych okoliczności wpływających na wysokość udziału. Nie rozstrzyga również, co jest sprawiedliwe z punktu widzenia stosunków społecznych. Jedyną możliwością modyfikacji sposobu, jak i zakresu dziedziczenia, jest sporządzenie testamentu. Ale o tym może zdecydować jedynie spadkodawca.
Podejmując się opieki nad rodzicami, trzeba mieć tego świadomość. Żadne z przepisów prawa nie zapewni nam za to „nagrody”. Nasz udział w ewentualnym spadku będzie taki sam, jak w sytuacji braku opieki, a nawet braku kontaktu. Wydaje się to mocno niesprawiedliwe społecznie, ale przepisy nie powinny odgórnie zagłębiać się w osobiste relacje między spadkobiercą, a spadkodawcą. Jeżeli ten ostatni chce samodzielnie zdecydować o poszczególnych udziałach, ma możliwość sporządzenia testamentu. W jego treści może specjalnie „nagrodzić” spadkobiercę, który zapewnił mu w ostatnich latach życia opiekę.
Czy możliwy jest zwrot kosztów opieki?
Koszty opieki nad rodzicami to oczywiście osobna kwestia. Jej ewentualne podnoszenie jest możliwe jednak dopiero w postępowaniu o dział spadku lub w osobnym postępowaniu o zapłatę. Sąd może w trakcie tych postępowań miarkować kwoty, które mają być wypłacone m.in. z tytułu spłaty w przypadku działu spadku. Jeżeli zainteresowana osoba podniesie, że ponosiła koszty opieki i będzie umiała je wykazać, to zostaną one uwzględnione. Tego rozwiązania nie należy mylić z udziałem w spadku. Są to dwie osobne kwestie. W momencie prowadzenia postępowania spadkowego podnoszenie ewentualnych, poniesionych kosztów nie będzie miało żadnego znaczenia.
