Minister zdrowia chce, by wprowadzono na obszarze całego kraju stan zagrożenia epidemiologicznego. Przepisy w takim wypadku pozwalają na podejmowanie specjalnych działań i ograniczanie wolności. Jakich dokładnie?
Stan zagrożenia epidemiologicznego w związku z koronawirusem
Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi definiuje szereg pojęć, które czasami wydają się nawet być bliskoznacznymi. Ustawodawca wyjaśnia bowiem – między innymi – czym jest epidemia, stan epidemii, zagrożenie epidemiologiczne, czy stan zagrożenia epidemiologicznego. W odniesieniu do określeń, które definiuje się jako stany, można w zasadzie stwierdzić, że chodzi o sytuację prawną. Tak też przez stan zagrożenia epidemiologicznego (epidemicznego) rozumie się:
sytuację prawną wprowadzoną na danym obszarze w związku z ryzykiem wystąpienia epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań zapobiegawczych
Z kolei epidemią (jako taką, nie stanem epidemii), jest:
wystąpienie na danym obszarze zakażeń lub zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż we wcześniejszym okresie albo wystąpienie zakażeń lub chorób zakaźnych dotychczas niewystępujących
Przepisy rzeczonej ustawy precyzyjnie określają, jakie obowiązki u uprawnienia wynikają z wprowadzenia stanu zagrożenia epidemiologicznego w związku z epidemią (a nawet pandemią), o której niewątpliwie można dzisiaj mówić.
Obowiązki u uprawnienia w związku ze stanem zagrożenia epidemiologicznego (epidemicznego)
Jako że zagrożenie epidemiczne, czy epidemia, występują na obszarze więcej niż jednego województwa, decyzję o wprowadzeniu stanu zagrożenia epidemiologicznego podejmuje w drodze rozporządzenia minister zdrowia (art. 46 ust. 2 ustawy o zap. zw. zakażeń).
Jeżeli stan zagrożenia epidemiologicznego wprowadzony zostanie rozporządzeniem ministra zdrowia, na ludność mogą zostać nałożone następujące obowiązki i obostrzenia:
- czasowe ograniczenie określonego sposobu przemieszczania się
- czasowe ograniczenie lub zakaz obrotu i używania określonych przedmiotów lub produktów spożywczych
- czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy
- zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności
- obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych lub innych obiektów
- nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych przewidzianych planami przeciwepidemicznymi
- obowiązek przeprowadzenia szczepień ochronnych, o których mowa w ust. 3, oraz grupy osób podlegające tym szczepieniom, rodzaj przeprowadzanych szczepień ochronnych
Sytuacja wydaje się być jednak poważniejsza, toteż zastosowanie może mięć „opcja awaryjna”.
To jednak nie koniec
Z uwagi jednak na powagę sytuacji (w zasadzie fakt, że organy lokalne nie są w stanie poradzić sobie z epidemią i jej skutkami, a także wyzwaniami organizacyjnymi) art. 46a nakazuje taką decyzję podjąć Radzie Ministrów. Jeżeli stan zagrożenia epidemiologicznego wprowadzony zostanie – a wszystko na to wskazuje – rozporządzeniem Rady Ministrów, to zakres obostrzeń i obowiązków nałożonych na obywateli jest niezwykle szeroki – i słusznie. Jest to katalog z powyższego akapitu, a także dodatkowo:
- czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców
- czasowa reglamentacja zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły
- obowiązek poddania się badaniom lekarskim oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie
- obowiązek poddania się kwarantannie
- ustanowienie miejsc kwarantanny
- ustanowienie zakazu opuszczania miejsc kwarantanny
- czasowe ograniczenie korzystania z lokali lub terenów oraz obowiązek ich zabezpieczenia
- nakaz ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, terenów i obiektów
- nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach;
- zakaz opuszczania strefy zero przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie
- nakaz określonego sposobu przemieszczania się
Całkowity katalog działań uprawnień i obowiązków możliwych do zastosowania jest niezwykle trudny do określenia, a wskazanie, które z instrumentów zostaną zastosowane, nie jest na chwilę obecną możliwe. Wiemy na przykład, że pierwszym z działań, będzie ustanowienie w każdym regionie szpitala, zajmującego się tylko pacjentami zakażonymi koronawirusem.
Warto zaznaczyć, że w polskim porządku prawnym funkcjonuje kilka źródeł prawa, które odnoszą się do obecnej sytuacji. Część działań podejmowanych jest na kanwie nowej ustawy (lex koronawirus), natomiast wiele z nich – zapewne – wynikać będzie z zapowiadanego stanu zagrożenia epidemiologicznego.
