Od 8 grudnia 2024 roku w Unii Europejskiej weszła w życie dyrektywa, która zmienia zasady odpowiedzialności za wadliwe produkty. Przepisy dostosowano do rzeczywistości XXI wieku, w związku z czym objęto nimi nowe technologie: systemy sztucznej inteligencji (AI), oprogramowanie i usługi cyfrowe. Dzisiaj korzysta z nich masowo każde urządzenie mobilne.
Dzięki temu konsumenci będą mogli łatwiej dochodzić swoich praw, a firmy technologiczne – w tym globalne koncerny – nie uciekną od odpowiedzialności. Polska oraz inne państwa członkowskie UE mają teraz dwa lata na wdrożenie dyrektywy do prawa krajowego.
Globalne koncerny na celowniku nowych przepisów
Nowe przepisy wprowadzają wymóg, aby każdy produkt wprowadzany na rynek UE był powiązany z podmiotem posiadającym siedzibę w Unii Europejskiej. Dzięki temu globalne koncerny, które dotąd często unikały odpowiedzialności, będą musiały wskazać podmiot odpowiedzialny za ewentualne szkody.
Nowe zasady dotyczą nie tylko producentów, ale również importerów i autoryzowanych przedstawicieli. Istotną zmianą jest także objęcie odpowiedzialnością produktów sprzedawanych przez platformy internetowe. To również ma duże znaczenie w kontekście rosnącej liczby zakupów online, także spoza UE.
Nie będzie już progu minimalnej szkody, od teraz każde uchybienie ma znaczenie
Nowa dyrektywa wprowadza szereg ułatwień dla konsumentów. Jednym z ważniejszych elementów jest zniesienie progu minimalnej szkody, który do tej pory wynosił 500 euro. Oznacza to, że konsumenci mogą domagać się rekompensaty nawet za drobniejsze uchybienia. Ponadto ofiary będą mogły ubiegać się o rekompensatę za uszczerbek na zdrowiu psychicznym. Do tej pory było to możliwe tylko w przypadku obrażeń fizycznych i strat materialnych.
Nowością jest także włączenie do katalogu szkód utraty danych cyfrowych. Na mocy nowych przepisów, jeśli produkt – np. oprogramowanie lub system AI – spowoduje utratę ważnych plików, konsument będzie miał prawo ubiegać się o odszkodowanie. Oprócz tego dyrektywa upraszcza proces dowodowy; umożliwia dostęp do dokumentów obu stronom postępowania sądowego.
Odpowiedzialność dłuższa niż kiedykolwiek, za urządzenie mobilne i inne
Nowe przepisy wydłużają okres odpowiedzialności producentów do 10 lat od momentu wprowadzenia produktu na rynek. W przypadku szkód, których skutki ujawniają się z opóźnieniem (np. choroby wywołane długotrwałym kontaktem z produktami chemicznymi), ten okres może zostać wydłużony do 25 lat. Poszkodowani będą mieli 3 lata na wniesienie roszczenia od momentu, gdy dowiedzą się o szkodzie i jej sprawcy.
Nowa dyrektywa to wyraźny sygnał, że UE chce chronić konsumentów w erze cyfrowej. Dzięki temu da się uniknąć niepotrzebnych sporów sądowych. Wprowadzenie nowych przepisów to krok milowy w świecie technologii, gdzie granice między fizycznym produktem a cyfrową usługą coraz bardziej się zacierają.
