Użyte w ustawach określenia często odbiegają znaczeniem od ich potocznego lub słownikowego rozumienia. Tak też jest w przypadku rodziny. Od tego zaś czy status rodziny przysługuje, często zależy pozytywne rozpatrzenie wniosku o udzielenie pomocy.
Czym jest rodzina?
Definicja legalna rodziny została ujęta w art. 6 pkt 14 ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z nim za rodzinę należy uznać:
osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące.
Powyższa definicja częściowo pokrywa się z potocznym rozumieniem rodziny. W wąskim bowiem znaczeniu za rodzinę uznaje się osoby spokrewnione. Tworzą nią przede wszystkim rodzice i dzieci, a także dalsi krewni. W szerokim zaś znaczeniu za rodzinę uznaje się również grupę osób, która co prawda nie jest ze sobą spokrewniona, ale związana jest ze sobą silnymi więzami. Taką rodzinę mogą tworzyć partnerzy życiowi, czy grupa przyjaciół. Dla organów do spraw pomocy społecznej często nie jest to jednak wystarczające.
Rodzina w pomocy społecznej
Aby otrzymać status rodziny w rozumieniu ustawy o pomocy społecznej nie wystarczy bowiem być z kimś spokrewnionym lub pozostawać z kimś w faktycznym związku. Jak słusznie zauważył Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 13 grudnia 2023 r., sygn. akt I OSK 348/22:
Rozumienie wyrażenia „rodzina” na gruncie ustawy o pomocy społecznej odbiega od powszechnego, językowego rozumienia tego wyrażenia stosowanego w życiu codziennym. Do uznania za rodzinę na gruncie rozwiązań omawianej ustawy nie wystarczą zatem więzy krwi bądź więzy prawne pomiędzy poszczególnymi osobami składającymi się na rodzinę, ale z mocy woli ustawodawcy cechą istotną rodziny jest pozostawanie w faktycznym związku, a przede wszystkim wspólne zamieszkiwanie i gospodarowanie.
Istotą rodziny pozostaje zatem poza faktycznym związkiem, również wspólne zamieszkiwanie i gospodarowanie. Sam faktyczny związek oznacza podejmowanie codziennych starań zmierzających do zaspokojenia wspólnych potrzeb życiowych. Wspólne zamieszkiwanie przejawia się na dzieleniu ze sobą mieszkania, w którym koncentruje się aktywność życiowa domowników, zaś wspólne gospodarowanie oznacza prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego. Dopiero spełnienie wszystkich wymienionych powyżej przesłanek, powoduje nadanie statusu rodziny w rozumieniu ustawy o pomocy społecznej. Składając wniosek o przyznanie pomocy warto przeanalizować, kto faktycznie wchodzi w skład naszej rodziny. Od tego zależeć może nie tylko rozmiar świadczonej pomocy, ale również to, czy w danej sytuacji pomoc będzie nam w ogóle przysługiwać.
